Detektor tlenku węgla dla karetek i straży?

Tlenek węgla (czad) to gaz toksyczny, palny i wybuchowy. Nie ma koloru ani zapachu. Jego ciężar jest zbliżony do powietrza w stosunku 0,97:1, co oznacza, że doskonale się nim miesza i może występować na każdej wysokości pomieszczenia. Dla człowieka jest śmiertelnie niebezpieczny. Zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 29 listopada 2002 r. w sprawie najwyższych dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy (Dz.U.02.217.1833) Najwyższe Dopuszczalne Stężenie (NDS) wynosi 23mg/m3 czyli ok. 20ppm (parts per milion – części na milion), Najwyższe Dopuszczalne Stężenie Chwilowe (NDSCh) wynosi 117mg/m3 czyli ok. 100ppm.

NDS – najwyższe dopuszczalne stężenie – wartość średnia ważona stężenia szkodliwego dla zdrowia w środowisku pracy, którego oddziaływanie na pracownika w ciągu 8-godzinnego, dobowego i przeciętnego określonego tygodniowego wymiaru czasu pracy nie powinno spowodować ujemnych zmian w jego stanie zdrowia, oraz w stanie zdrowia jego przyszłych pokoleń. 

NDSCh – najwyższe dopuszczalne stężenie chwilowe – wartość średnia stężenia określonego, toksycznego związku chemicznego, które nie powinno spowodować ujemnych zmian w stanie zdrowia pracownika, jeżeli występuje w środowisku pracy nie dłużej niż 15 minut i nie częściej niż 2 razy w czasie zmiany roboczej, w odstępie czasu nie krótszym niż 1 godzina.

 (tab.1 Parametry tlenku węgla)

Tlenek węgla powstaje przy nieprawidłowym spalaniu. Kiedy w procesie palenia nie jest dostarczana wystarczająca ilość tlenu, zamiast ditlenku wegla powstaje tlenek węgla.
Jako przykład posłuży spalanie metanu (gazu ziemnego).

Prawidłowe spalanie:
CH4 + 2O2 = 2H2O + CO2

Nieprawidłowe spalanie:
2CH4 + 3O2 = 4H2O + 2CO

W praktyce tlenek węgla najczęściej spotkamy więc przy nieprawidłowo pracujących instalacjach grzewczych, przy kominkach i paleniskach, w spalinach samochodów z uszkodzonymi lub wyciętymi reaktorami katalitycznymi (katalizatorami), przy pojazdach lub maszynach spalinowych (wózkach widłowych, statkach, agregatach). Większość przypadków zatrucia dotyczy jednak niesprawnych instalacji grzewczo-wentylacyjnych. Niestety, jak pokazuje statystyka, liczba wypadków oraz poszkodowanych wcale nie maleje mimo licznych apeli i kampani informacyjnych.

(tab.2 Statystyka wypadków z udziałem tlenku węgla. Źródło: straz.gov.pl)

Zespoły ratownicze udające się do zdarzenia z podejrzeniem tlenku węgla same muszą być zabezpieczone. Niestety objawy zatrucia tlenkiem węgla nie zawsze mogą być prawidłowo rozpoznane przez osoby zgłaszające zdarzenie i często ratownicy medyczni nie mogą wcześniej wiedzieć z czym mają do czynienia. W takim przypadku sami mogą stać się ofiarami po wejściu do zagrożonego pomieszczenia. Także jednostki straży wezwane do tego typu zdarzeń muszą dysponować narzędziami umożliwiającymi wykrycie zagrożenia.

Do tego celu służą przenośne osobiste detektory tlenku węgla. Urządzenia tego typu dokonują pomiaru i wskazują czy dane miejsce jest zagrożone. Nosi się je przyczepione do ubioru. W przypadku przekroczenia bezpiecznych stężeń na czujnikach załącza się alarm (optyczny, dźwiękowy i wibracyjny). 

Co znaczy bezpieczne stężenie?

I tu wracamy do definicji NDS i NDSCh. To te parametry w przepisach dają nam pewne pojęcie o tym czy możemy i ile przebywać w danym miejscu. Miedzynarodowym odpowiednikiem parametrów NDS i NDSCh są parametry STEL i TWA. I to one są podawane w miernikach. Należy pamiętać, że są to pomiary uśrednione w pewnym okresie czasu. Reakcja organizmu człowieka na tlenek węgla nie jest bowiem natychmiastowa. Czyli jeżeli NDS wynosi 20ppm to co mamy robić jak miernik pokaże 40ppm w bieżącym pomiarze? Czy możemy nadal przebywać w pomieszczeniu? Tak ponieważ NDS (STEL) jest wartością średnią ważoną i zalezy ile czasu będziemy przebywali w pomieszczeniu. Przeliczmy to przy założeniu, że w takim pomieszczeniu przebywamy przez 4 godziny:

(40ppm x 4h + 0ppm x 4h) / 8 godzin zmiany = (40×4+0x4) / 8 = 160 / 8 = 20ppm

Jak widać jeżeli w 8 godzinnej zmianie przebywaliśmy przez 4 godziny w stężeniu 40ppm tlenku węgla osiągnęliśmy poziom NDS. Tylko czy ktoś to będzie liczył w trakcie akcji? Oczywiście nie i dlatego mierniki tlenku węgla wyposażone są w alarm STEL i TWA czyli właśnie w wewnętrzne przeliczanie stężenia dzięki czemu oprócz bieżącego alarmu widzimy czy przekroczyliśmy tak naprawdę poziom niebezpieczny.

Parametrów detektorów może być oczywiście o wiele więcej. Niektóre modele zawierają bardzo wyszukane funkcje i parametry. Problem w tym, że w trakcie akcji ratownicy nie mają rozważać parametrów i przeszukiwać menu urządzenia, tylko mają otrzymać jednoznaczne informacje i alarmy. Niestety to nie wszystko. Większość detektorów wymaga włączenia w czystym powietrzu przed dokonaniem pomiaru. Niby nic, ale zespół ratowniczy już traci ok. 1-2 minut, podczas gdy ktoś potrzebuje pomocy. Klasyczne urządzenia pomiarowe tlenku węgla trzeba ładować baterię oraz okresowo kalibrować. Czyli w zespole ratowniczym pojawiają się kolejne czynności do wykonania lub pilnowania terminów. Takie urządzenia można stosować w zakładach pracy, ale nie w ratownictwie, gdzie sprzęt ma być zawsze gotowy to użytku.

Dlatego na rynku pojawił się nieco zmodyfikowany pod kątem takich zadań detektor tlenku węgla dla karetek Single Gas Clip. Miernik tego typu posiada oczywiście niezbędne parametry pomiar bieżący, alarmy STEL, TWA, alarmy awaryjne (przekroczenie zakresu, uszkodzenie itp.), sygnalizację świetlną, dźwiękową i wibracyjną, jest niewielki, lekki, odporny IP67. Ale to nie to czyni to urządzenie bardziej przydatnym w jednostkach ratowniczych. Detektor tlenku węgla Single Gas Clip nie wymaga ładowania baterii ani kalibracji. Miernik po zakupie po prostu włącza się i pracuje on przez 2 lata, nie wymagając żadnych czynności obsługowych. Jest przez cały czas gotowy do pracy. Wystarczy go zabrać ze sobą i przypiąć do ubioru lub kamizelki. Rozwiązanie to stało się podstawą jednostek ratowniczych na całym świecie.

Detektor jednogazowy Single Gas Clip

W krajach dysponujących skromniejszymi środkami finansowymi, jak nasz, natychmiast powstało pytanie ile to kosztuje i czy wymiana miernika po 2 latach się opłaca? Jednostki o zasobniejszych portfelach naszych zachodnich sąsiadów, oraz tych zza oceanu również zwracają na to uwagę. Przeliczmy więc. Koszt takiego urządzenia to już ok. 500zł. Biorąc pod uwagę koszt kalibracji co pół roku i koszt wymiany sensora po 2 latach zarówno producenci jak i użytkownicy doszli do wniosku, że takie rozwiązanie jest nie tylko wygodniejsze, ale i ekonomicznie uzasadnione.

Porównanie kosztów w wychodzi więc na korzyść urządzeń nie wymagających kalibracji. Wygoda użytkowania i gotowość do pracy jest nieporównywalna. Nic więc dziwnego, że urządzenia tego typu stają się standardem w jednostach ratowniczych na całym świecie ale i w Polsce. Ponad 600 polskich karetek pogotowia wyposażonych w tego typu mierniki to dobra rekomendacja. A czy Twój zespół jest bezpieczny?

Mierniki gazów Gas Clip Technologies: www.gasclip.pl

Artykuł sponsorowany