Pożar sadzy w przewodzie kominowym – postępowanie

Kraj

Jak co roku podczas sezonu grzewczego strażacy mają pełne ręce pracy podczas zdarzeń związanych z pożarami sadzy w przewodach kominowych. Często przez niesprawny przewód kominowy dochodzi do pożarów budynków oraz podtrucia tlenkiem węgla potocznie zwanym czadem. Jak zapobiegać i postępować z pożarem sadzy? O tym dowiecie się w poniższym materiale.

Często pożary sadzy spowodowane są zaniedbaniami przez użytkowników kominów. Podstawowym i najważniejszym błędem jest brak czyszczenia przewodów kominowych od piecy na paliwo stałe. Jednak to nie wszystko. Palenie w piecu śmieciami, plastikiem, mokrym drewnem również prowadzi do osadzania się cząsteczek sadzy. Sadza może osadzać się na całej wysokości komina lub określonej tylko części, zmniejszając tym samym prześwit przewodu kominowego. W skrajnych przypadkach osadzenie się sadzy może całkowicie zablokować przewód kominowy. 

foto: przykład pożaru sadzy w kominie.

grafika: Przykład pożaru sadzy w przewodzie kominowym z możliwym wydzieleniem tlenku węgla do budynku w wyniku pęknięć w kominie.

Przed sezonem grzewczym jak również w trakcie niego do właściciela lub zarządcy budynku należy rzetelne przeprowadzeni kontroli stanu technicznego przewodu kominowego. Sprawdzona powinna być drożność oraz szczelność komina. Nagromadzoną sadzę, należy niezwłocznie usunąć, a jeżeli napotkamy na pęknięcia przewodu należy je naprawić. Najlepszą drogą sprawdzenia komina oraz jego wyczyszczenie jest zlecenie to fachowcowi czyli kominiarzowi.

Paląca się w wysokich temperaturach sadza może spowodować pęknięcia i nieszczelności w przewodzie kominowym. Widoczne są również ognie lotne widoczne u wylotu komina lub płomień wyglądający jak troszkę jak płomień palnika. Wysoka temperatura lub płomień wydobywający się z szczelin komina może doprowadzić do zapalenia się materiałów otaczających przewód kominowy. Przez pęknięcia do pomieszczeń mieszkalnych może dostać się również dym lub tlenek węgla. 

foto: Cząsteczki sadzy które osadzają się na powierzchni przewodu kominowego.

Postępowanie użytkownika, właściciela lub zarządcy budynku
Gdy już dojdzie do zapalenia się sadzy w przewodzie kominowym powinniśmy ewakuować się z budynku oraz poinformować o tym zdarzeniu straż pożarną. Jeżeli to możliwe zamknijmy dopływ powietrza do pieca zarówno od dołu jak i od góry. Ważne żeby do palącego komina nie wlewać wody. Z jednego litra H2O powstaje aż 1700 litrów pary co niestety może doprowadzić do popękania przewodu, a nawet jego rozerwania. Po zakończeniu działań przez straż pożarną, należy postępować zgodnie z zaleceniami otrzymanymi od Kierującego Działaniem Ratowniczym („dowódcy akcji”). Najczęstszym zaleceniem przekazanym w formie pisemnej będzie zalecenia nieużywania pieca i przewodu kominowego do czasu wyczyszczenia i przeglądu przez kominiarza. Nie zastosowanie się do tych zaleceń, ponowne rozpalenie ognia w piecu i ewentualne kolejne sprowadzenie zagrożenia dla innych użytkowników może wiązać się z konsekwencjami karnymi, określonymi w kodeksie karnym w artykule 160 § 1. (Kto naraża człowieka na bezpośrednie niebezpieczeństwo utraty życia albo ciężkiego uszczerbku na zdrowiu, podlega karze pozbawienia wolności do lat 3)

Postępowanie straży pożarnej
! WAŻNE ! Opisane techniki działań, nie są procedurą oraz krokami bezpośredniego postępowania. Kierujący działaniem ratowniczym, określa priorytety działań zgodnie z sytuacją na miejscu zdarzenia. Zaleca się również odbycie szkolenia stacjonarnego celem kompleksowego przyswojenia tematu.

1) Wygaszenie pieca
Jest to ważny element działań jednostki ochrony przeciwpożarowej. Wygaszenie pieca polega na usunięciu całego materiału palnego znajdującego się w palenisku pieca. Materiał z paleniska usuwamy za pomocą metalowej łopatki do piecy do metalowego wiadra. Następnie wynosimy palący się lub żarzący materiał na zewnątrz obiektu. Wynosząc ten materiał, zwróćmy uwagę czy nie powodujemy zadymiania pomieszczeń przez które wychodzimy. Aby zminimalizować ryzyko zadymienia pomieszczeń, możemy użyć koca gaśniczego, który nakładamy na metalowe wiadro. Wygaszenia pieca przez rotę strażaków, powinno odbywać się z użyciem aparatów powietrznych lub masek filtracyjnych.

2) Wygaszenie sadzy
Wygaszenie sadzy może odbywać się od strony wylotu przewodu kominowego zlokalizowanego na dachu budynku lub od strony wyczystki zlokalizowanej w najniższym punkcie komina (najczęściej piwnica). Aby dotrzeć do wylotu komina możemy skorzystać z włazu technicznego zlokalizowanego na dachu budynku, z drabin przenośnych, drabin mechanicznych lub podnośników. W sytuacji gdzie występuje lub może występować oblodzenie na dachu skośnym należy prowadzić działania wygaszenia sadzy z kosza drabiny mechanicznej lub podnośnika.
Technika wygaszenia sadzy od strony wylotu może polegać na założeniu sita kominowego, wrzucaniu do komina suchego piasku lub proszku gaśniczego (w formie tzw. bomb proszkowych – proszek gaśniczy w ilości około 0,5kg w plastikowym worku) lub mechanicznym strącaniu sadzy przy pomocy wycioru kominowego.
Wygaszenie sadzy od strony wyczystki polega na podaniu strumienia proszku z gaśnicy proszkowej w górę przewodu kominowego lub podaniu bardzo rozproszonego strumienia wody za pomocą specjalnych dedykowanych do tego celu lanc kominowych.

3) Usuwanie sadzy z wyczystki
Jest to generalnie postępowanie prowadzone po lub jednocześnie podczas strącania sadzy z przewodu kominowego. Podobnie jak w przypadku usuwania materiału palnego z paleniska, należy sadzę z wyczystki usuwać za pomocą metalowej łopatki do metalowego wiadra. W razie potrzeby zastosować koc gaśniczy na wiadro z sadzą.

4) Wykorzystanie kamery termowizyjnej
Za pomocą kamery termowizyjnej sprawdzamy ściany w miejscach gdzie przebiega przewód kominowy w celu sprawdzenia czy w kominie prawdopodobnie nie zalega jeszcze sadza oraz w celu określenia efektywności naszych działań (należy co kilkanaście minut porównywać sygnaturę ciepła widoczną na wyświetlaczu kamery; zmniejszająca się i blednąca sygnatura ciepła świadczy o efektywności działań). Kamerę można również użyć do sprawdzenia komina od strony wylotu. Nie zaleca się stosowania pirometrów w celu sprawdzania ścian w przypadku pożarów sadzy w kominach.

foto: Obraz termalny z widoczną sygnaturą ciepła przewodu kominowego. Widoczne również miejsce gdzie prawdopodobnie pali się zalegająca sadza (żółta barwa).

foto: Obraz termalny wnętrza komina po wygaszeniu sadzy. Brak sygnatury ciepła palenia się sadzy.

5) Monitorowanie atmosfery w budynku
Ze względu na możliwość występowania w budynku tlenku węgla, przedostającego się poprzez możliwe pęknięcia w przewodzie kominowym, należy systematycznie monitorować atmosferę za pomocą mierników jedno lub wielogazowych z detektorem tlenku węgla. W przypadku wykrycia tlenku węgla, KDR powinien rozważyć przeprowadzenie ewakuacji mieszkańców. Również należy wdrożyć wietrzenie budynku poprzez otwarcie wszystkich okien i drzwi. Na samym końcu działań należy ponownie przeprowadzić sprawdzenie atmosfery pod kątem możliwości występowania tlenku węgla za pomocą urządzeń pomiarowych. Ostateczne sprawdzenie atmosfery powinno odbyć się przy zamkniętych oknach i drzwiach. Wszystkie zaobserwowane wartości oraz ich brak na końcu działań należy uwzględnić w meldunku sporządzanym przez PSP po powrocie do bazy.
U osób z objawami świadczącymi o możliwym zatruciu tlenkiem węgla należy wdrożyć odpowiednie procedury KPP. 

6) Sprawdzenie stropów
Działania straży pożarnej powinny również polegać na sprawdzeniu fizycznym i przy pomocy kamery termowizyjnej stropów budynku w miejscu przechodzenia komina. Jest to bardzo ważne przy stropach drewnianych lub z palnym wypełnieniem. Możliwe pęknięcia w kominie, mogą prowadzić do zapalenia się drewnianej konstrukcji stropu lub palnego wypełnienia. W przypadku stwierdzenia np. za pomocą kamery termowizyjnej sygnatury ciepła mogącej świadczyć zagrożeniu pożarowym, powinno się przeprowadzić rozebranie części stropu w celu uwidocznienia możliwego zagrożenia pożarowego. Decyzję o rozbiórce podejmuje tylko Kierujący Działaniem Ratowniczym.

Akty prawne regulujące sprawy związane z przewodami kominowymi:

I. Ustawa z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane. 
Utrzymanie obiektów budowlanych:
Art. 61. Właściciel lub zarządca obiektu budowlanego jest obowiązany utrzymywać i użytkować obiekt zgodnie z zasadami, o których mowa w art. 5 ust. 2.
Art. 62. 1. Obiekty powinny być w czasie ich użytkowania poddawane przez właściciela lub zarządcę:
1) okresowej kontroli, co najmniej raz w roku, polegającej na sprawdzeniu stanu technicznego:
a) elementów budynku, budowli i instalacji narażonych na szkodliwe wpływy atmosferyczne i niszczące działania czynników występujących podczas użytkowania obiektu,
b) instalacji i urządzeń służących ochronie środowiska,
c) instalacji gazowych oraz przewodów kominowych (dymowych, spalinowych i wentylacyjnych);
2) okresowej kontroli, co najmniej raz na 5 lat, polegającej na sprawdzeniu stanu technicznego i przydatności do użytkowania obiektu budowlanego, estetyki obiektu budowlanego oraz jego otoczenia; kontrolą tą powinno być objęte również badanie instalacji elektrycznej i piorunochronnej w zakresie stanu sprawności połączeń, osprzętu, zabezpieczeń i środków ochrony od porażeń, oporności izolacji przewodów oraz uziemień instalacji i aparatów.

II. Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 07 czerwca 2010 r. w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów budowlanych i terenów
§ 34. 1. W obiektach lub ich częściach, w których odbywa się proces spalania paliwa stałego, ciekłego lub gazowego, usuwa się zanieczyszczenia z przewodów dymowych i spalinowych w okresach ich użytkowania:
1) od palenisk zakładów zbiorowego żywienia i usług gastronomicznych — co najmniej raz w miesiącu, jeżeli przepisy miejscowe nie stanowią inaczej;
2) od palenisk opalanych paliwem stałym niewymienionych w pkt 1 — co najmniej raz na 3 miesiące;
3) od palenisk opalanych paliwem płynnym i gazowym niewymienionych w pkt 1 — co najmniej raz na 6 miesięcy.
2. W obiektach lub ich częściach, o których mowa w ust. 1, usuwa się zanieczyszczenia z przewodów wentylacyjnych co najmniej raz w roku, jeżeli większa częstotliwość nie wynika z warunków użytkowych.
3. Czynności, o których mowa w ust. 1 i 2, wykonują osoby posiadające kwalifikacje kominiarskie.
4. Przepisu ust. 3 nie stosuje się przy usuwaniu zanieczyszczeń z przewodów dymowych, spalinowych i wentylacyjnych budynków mieszkalnych jednorodzinnych oraz obiektów budowlanych budownictwa zagrodowego i letniskowego. (ZALECA SIĘ MIMO WSZYSTKO CZYŚCIĆ PRZEWODY RAZ NA 6 MIĘSIĘCY)