WIEDZA
Dzisiejszym artykułem rozpoczynamy cykl poświęcony ewakuacji, ratowaniu i udzielaniu pomocy zwierzętom domowym podczas pożarów.
Pisząc o zwierzętach domowych, skupimy się głównie na kotach i psach. Cyklem poświęconym zwierzętom chcemy przybliżyć Wam ten bardzo rzadko poruszany temat, który jest tak samo ważny w naszej ocenie jak pomoc udzielana ludziom.
Zwierzęta domowe (nie tylko koty i psy, ale także np. chomiki, króliki) dla swoich opiekunów lub domowników w większości przypadków to członkowie rodzin. To również z wielu życiowych przyczyn jedynie towarzysze, przyjaciele i duchowe wsparcie. Z tych powodów jak i powodów wynikających z samej litery prawa, strażacy mają obowiązek ratować również zwierzęta.
PODSTAWY PRAWNE
Ustawa z dnia 21 sierpnia 1997 r. o ochronie zwierząt
Art. 1. 1. Zwierzę, jako istota żyjąca, zdolna do odczuwania cierpienia, nie jest rzeczą. Człowiek jest mu winien poszanowanie, ochronę i opiekę.
Ustawa z dnia 24 sierpnia 1991 r. o ochronie przeciwpożarowej
Art. 2. Ilekroć w ustawie jest mowa o:
2) działaniach ratowniczych – rozumie się przez to każdą czynność podjętą w celu ochrony życia, zdrowia, mienia lub środowiska
Rozporządzenie MSWiA z dnia 17 września 2021 r. w sprawie szczegółowej organizacji krajowego systemu ratowniczo-gaśniczego
2. Działania ratownicze, obejmują:
5) ewakuację i ratowanie osób, a następnie zwierząt oraz ratowanie środowiska i mienia przed skutkami pożaru lub wybuchu;
CO MOŻE STRAŻ POŻARNA?
Biorąc pod uwagę specyfikę pożarów, przebieg procesu spalania, miejsca występowania pożarów w budynkach oraz niebezpieczeństwa pożarowe do głównych działań prowadzonych przez Straż Pożarną w stosunku do zwierząt będzie:
– rozpoznanie czy, ile i jakie zwierzęta znajdują się w budynku lub mieszkaniu,
– wykonanie dostępu do zagrożonego pożarem zwierzęcia,
– lokalizacja zwierzęcia w obiekcie,
– ewakuacja zwierzęcia z budynku,
– w miarę możliwości zabezpieczenie zwierzęcia po ewakuacji przed ucieczką,
– udzielenie podstawowej pomocy medycznej,
– przekazanie zwierzęcia właścicielowi, opiekunom lub uprawionym instytucją,
EWAKUACJA a PRAWO
Jak przytoczyliśmy powyżej, rozporządzenie KSRG reguluje „kolejność” ewakuacji z miejsca objętego pożarem. Należy jednak mieć na uwadze, że rota, która znajduje się wewnątrz obiektu lub mieszkania gdzie występuje pożar (A SZCZEGÓLNIE DYM POŻAROWY) i która prowadzi przeszukanie pomieszczeń pod kątem osób i zwierząt, w momencie, kiedy w pierwszej kolejności zlokalizuje zwierzę (m.in. kota lub psa) powinna ewakuować zwierzę.
Jeżeli w jednym pomieszczeniu znajduje się człowiek i zwierzę, zgodnie z rozporządzeniem KSRG w pierwszej kolejności należy ewakuować człowieka, a potem zwierzę. Przytoczyliśmy tylko dwie sytuacje, jakie mogą się zdarzyć rocie, ale decyzja o kolejności ewakuacji będzie należała ostatecznie do roty i KDRa, ze względu na możliwe inne sytuacje wynikające z konkretnego zdarzenia.
PRZYGOTOWANIE SPRZĘTOWE
Zagadnienia, prawo oraz procedury ratownicze w polskim pożarnictwie nie przewidują żadnego konkretnego i specyficznego przygotowania do ewakuacji, ratownictwa i udzielania pomocy zwierzętom. Warto jednak być przygotowanym na takowe zdarzenia, aby profesjonalnie móc prowadzić działania i udzielać pomocy.
Z mojego doświadczenia zawodowego, doświadczeń zagranicznych oraz podejmowanych prób polaryzacji w służbie zagadnień z ratownictwa zwierząt, osobiście polecam, aby na wyposażeniu jednostek OSP i PSP znajdowała się „torba” przeznaczona do udzielania pomocy medycznej zwierzętom. Dzięki temu nie narażamy sprzętu medycznego przeznaczonego dla ludzi na ewentualne zagrożenie ze strony patogenów zwierzęcych. Wyposażenie ”torby medycznej weterynaryjnej” powinno zawierać niezbędne sprzęty, szczególnie sprzęty dedykowane zwierzętom. Również dobrym rozwiązaniem będzie posiadanie noszy płachtowych o mniejszych rozmiarach niż dla ludzi.
– mł. kpt. w st. spoczynku. Waldemar Pruss
Szczegółowo na temat sprzętu, które powinny znaleźć się w „torbie medycznej weterynaryjnej” przybliżymy w kolejnych artykułach o ratownictwie zwierząt.
DOKUMENTACJA
Po każdych działaniach, w których były zwierzęta a szczególnie jeżeli prowadziliśmy ich ewakuację i/lub udzielanie pomocy medycznej musi to zostać zanotowane w informacji ze zdarzenia. Jeżeli jako pierwsi ewakuację i/lub udzielanie pomocy prowadzili strażacy OSP, informację o tym należy przekazać do przybyłego KDRa z PSP.
W informacji ze zdarzenia powinniśmy szczegółów opisać:
– gdzie zwierzę się znajdowało
– jaki był jego stan w momencie zlokalizowania
– w jaki sposób wykonaliśmy ewakuację zwierzęcia
– jakie podjęliśmy czynności medyczne
– jaki sprzęt wykorzystaliśmy do udzielenia pomocy medycznej
– jaki był efekt udzielenia pomocy medycznej
– komu i w jakim stanie przekazaliśmy zwierzę
– czy osoba odbierająca zwierzę wniosła jakieś uwagi
Jeżeli sytuacja pozwala, warto wykonać dokumentację fotograficzną i/lub wideo, która pozostanie w jednostce do celów szkoleniowych oraz celów operacyjnych.
W sytuacji gdy jesteśmy zmuszeni przekazać ranne zwierzę innym uprawnionym instytucjom, należy zrobić to w formie papierowej. Niestety dokumentacja operacyjna nie zakłada przekazania zwierzęcia, dlatego do tego celu można posiłkować się drukami „Potwierdzenia przekazania terenu, obiektu lub mienia”.
SZKOLENIA
Żadne omówienie teoretyczne problemu nie przygotuje nas do prawidłowego i efektywnego udzielania pomocy zwierzętom. Dlatego jak zawsze zachęcamy do zdobywania wiedzy i umiejętności na szkoleniach w tym zakresie. Warto zwrócić uwagę, aby były to szkolenia ukierunkowane na strażaków, ich możliwości techniczne, aspekty prawne oraz prowadzone przez merytorycznych wykładowców z doświadczeniem zawodowym.
