Pomimo coraz nowocześniejszych metod zabezpieczania oraz systemów monitoringu i detekcji zanieczyszczeń nie jesteśmy i zapewne nigdy nie będziemy w stanie całkowicie zapobiec awariom na obszarach otwartych wód morskich, wód basenów portowych czy wód śródlądowych.
Na co dzień służby ratownictwa zwalczają, zabezpieczają, ograniczają stosunkowo niewielkie zanieczyszczenia i awarie wynikające z procesów przeładunkowych prowadzonych na nabrzeżach, prac budowlanych, remontowych lub konserwacyjnych, eksploatacji statków, odbioru odpadów ze statków czy platform wiertniczych.
Bez względu na wielkość awarii, zarówno przy niewielkich wyciekach jak i dużych katastrofach, bardzo ważnymi czynnikami w powodzeniu działań ratowniczych są doświadczenie -oraz sprawność organizacyjna przeprowadzenia akcji. – Jednak aby jak najbardziej ograniczyć awarię w czasie, co ma bezpośredni wpływ na wielkość skażenia środowiska naturalnego, bardzo istotna jest wydajność i wytrzymałości użytego sprzętu oraz urządzeń.
Spójrzmy na najgłośniejszą katastrofę ekologiczną ostatnich lat, jaka miała miejsce w Zatoce Meksykańskiej na platformie wiertnicznej Deep Horizon. Była to największej katastrofa ekologiczna w USA. W samym centrum działań zostały użyte innowacyjne urządzenia do ochrony środowiska wodnego na wypadek awarii i zanieczyszczeń substancjami ropopochodnymi firmy Elastec/American Marine, światowego lidera w projektowaniu i produkcji pływających zapór przeciwolejowych w tym zapór ogniotrwałych. Gdyby nie ich użycie, skutki awarii byłyby zdecydowanie większe.
Jedna z zapór ofirmy Elastec – Hydro-Fire Boom – była najlepiej ocenianą i najskuteczniejszą pływającą zaporą zastosowaną podczas akcji ratowniczej. Wg Raportu BP „Ocena pływających zapór ogniotrwałych” zapora ta usunęła dwa razy więcej ropy naftowej w porównaniu z konkurencją. Spalanie na miejscu jest cennym i skutecznym narzędziem, które potrafi usunąć od 100 do 300 ton ropy na godzinę przy stosunkowo niskich nakładach. Co ciekawe, firma Elastec została wpisana do Księgi Rekordów Guinessa za najdłuższe ciągłe spalanie wycieku ropy naftowej na morzu, które trwało bez przerwy przez 11 godzin 48 minut. Hydro-Fire Boom jest zaporą drugiej generacji, wytwarzaną z materiałów niepalnych, chłodzoną wodą i nadającą się do wielokrotnego użytku, posiada unikalny rdzeń wytrzymujący wysoką temperaturę oraz komponenty z tkaniny ceramicznej, w tym siatkę z tkaniny ze stali nierdzewnej.
Innym opatentowanym urządzeniem jest produkt o nazwie BoomVane, wykorzystywanym do rozciągania pływających zapór do przechwytywania oleju. Urządzenie zostało zaprojektowane do użytkowania zarówno z brzegu jak i ze statku. Trzy rozmiary urządzenia pozwalają na jego wykorzystanie zarówno na rzekach, jeziorach oraz jak i morskich wodach otwartych. BoomVane kontrolowany jest jedna liną cumowniczą, odpływa w przeciwnym kierunku rozciągając zaporę pływającą. BoomVane pozwala pojednynczej jednostce na holowanie dużych zapór bez wykorzystania dodatkowych wysięgników lub jednostek pływających.
Zdecydowanie częściej stosuje się zapory do przechwytywania substancji ropopochodnych takie jak AirMax V-Sweep, która jest uniwersalną nadmuchiwaną zaporą, wykonaną z wysokiej jakości materiału poliuretanowego, do produkcji której stosuje się specjalne procesy, zapewniające najlepszą integralność komór powietrznych.
Wyżej wymienione urządzenia w połączeniu ze zbierakami bębnowymi (skimmerami) typu MiniMax, TDS 136, Magnum 100 czy Magnum 400 stanowią kompletne zestawy do zastosowania w sytuacjach awaryjnych. W zbierakach bębnowych Elastec wykorzystywane są opatentowane rozwiązania, w których obracające się bębny służą równocześnie jako urządzenia zbierające oraz jako pływaki. To eliminuje potrzebę montażu ciężkich, zajmujących dużo miejsca, drogich elementów wypornościowych. Ponadto w rezultacie badań przeprowadzonych na Uniwersytecie Kalifornijskim, bębny wyposażone są w specjalnie zaprojektowane rowki na powierzchniach zbierających, aby zwiększyć ich wydajnośc nawet do 200%. Aktualnie setki tych urządzeń pracuje w różnych miejscach na całym świecie.
Istnieje też możliwość wykorzystania systemów do aplikacji środków dyspergujących typu NeatSweep lub ElaSpray. W przypadku systemu NeatSweek środek powierzchniowo czynny jest rozpylany w pobliżu skoncentrowanej plamy oleju. Pompa do aplikacji środka automatycznie wykrywa prędkość jednostki i samoczynnie nastawia parametry pracy względem parametrów zadanych. W tym systemie wykorzystuje się zapory pływające w ułożeniu V. Powierzchnie pomiędzy dwoma zaporami jest większa niż przy zastosowaniu konwencjonalnych metod. Usprawnia to proces przechwytywania oleju, zagęszcza go przed aplikacją koncentrując w jednym miejscu. System ten redukuje ilość zastosowanych środków dyspergujących, które często są marnowane w przypadku nieudanej aplikacji.
System ElaSpray jest przenośnym systemem do rozpylania środków dyspergujących, używanym przy rozlewach substancji ropopochodnych na rzekach, w portach i na otwartym morzu. System został tak zaprojektowany aby ułatwić jego instalację na różnego typu jednostkach.
Kiedy już wszelkie zanieczyszczenia (oleje, śmieci) zostaną zebrane istnieje możliwość ich spalenia w mobilnym, bardzo wygodnym do pracy w terenie piecu o nazwie SmartAsh. W piecu można utylizować odpady stałe (papier, opakowania, plastyk), płynne (oleje, smary, oleje przepracowane), sorbenty i inne. W 200 litrowej komorze spalania wirujące płomienie wydzielają dużą ilość ciepła, a proces spalania przebiega bez udziału dymu i zapachów. Po spaleniu pozostaje jedynie popiół w ilości 3% objętości wsadu.
– Będąc w USA widziałem w zastosowaniu urządzenia firmy Elastec – mówi Robert Balawander z firmy RB Consulting. – Łatwość obsługi, innowacyjność a przede wszystkim bezkonkurencyjna wydajność – to charakterystyczne ich cechy. Dlatego za pośrednictwem mojej firmy już dziś dostępne są one również w Polsce. Zwłaszcza, że produkty te mogą mieć bardzo szerokie zastosowanie, nie tylko w przemyśle naftowym. Z powodzeniem stosowane są m.in. w jednostce Straży Pożarnej w Gryfinie, czy w Morskiej Służbie Poszukiwania i Ratownictwa w Gdańsku.
„… Od roku 2013 nasza komenda dysponuje sprzętem markie ELASTEC, służącym do zwalczania zagrożeń na rzece Odrze. Sprzęt pozwala nam na szybkie i efektywne usuwanie wycieków ropopochodnych, które mogą powstać na skutek wypadku lub awarii rozszczelnienia cystern, zbiorników paliwowych jednostek pływających, bądź rurociągów przesyłowych. Bez tego rodzaju sprzętu nie bylibyśmy wstanie skutecznie walczyć z tego typu zagrożeniami…” (Komendant Powiatowy Państwowej Straży Pożarnej w Gryfinie)
Szerokie zastosowanie mogą mieć takie produkty jak kurtyny do przechwytywania śmieci, kurtyny do mętnej i zamulonej wody, świetnie spisujące się podczas realizacji inwestycji budowlanych, przy oczyszczaniu i pogłębianiu dna, przy budowie urządzeń hydrotechnicznych, przy budowie terminali naftowych, gazowych, przy projektach rekultywacyjnych oraz przy zabezpieczaniu punktów zlewu i poboru wody. Dostępne są niestandardowe rozwiązania dla zastosowań na wodach stojących, o wysokiej wytrzymałości na silne wiatry, fale oraz prądy.
Jest też grupa pływających zapór ogrodzeniowych doskonale sprawdzających się gdy potrzebna jest szybka instalacja i zabezpieczenie w różnych warunkach. Ten typ zapór charakteryzuje się małą powierzchnią magazynowania oraz możliwością składowania na paletach lub bębnach.
Żeby jednak ograniczyć wielkość rozlewów, istnieją systemy wczesnego ostrzegania, które mogą z odpowiednim wyprzedzeniem zidentyfikować miejsce i wielkość rozlewu, jeszcze wtedy kiedy nie są one widoczne ze względu na ich wielkość lub nocną porę. Takim rozwiązaniem jest system detekcji substancji ropopochodnych firmy Laser Diagnostic Instrument o nawie ROW. System został zaprojektowany do monitorowania i wczesnej detekcji wycieków i rozlewów substancji ropopochodnych na wodach morskich i śródlądowych.
Detektory ROW wykorzystują emisję wiązki światła UV oraz fluorescencję do detekcji substancji na powierzchni wody o warstwie nawet 1 µm z wysokości do 10 m. Zmiana parametrów pracy w oprogramowaniu urządzenia pozwala na szeroki zakres konfiguracji i dostosowanie detektora do różnych warunków pracy. ROW jest tak zaprojektowany aby mógł współpracować z istniejącymi sieciami bezpieczeństwa.
System z powodzeniem działa w portach morza Bałtyckiego. Pierwszym portem w Polsce, który uruchomił system detekcji ROW jest port w Szczecinie.
– Cieszymy się, że nasz port stosuje najnowsze rozwiązanie technologiczne służące do ochrony środowiska – mówi Michał Sielicki, inspektor ds. ochrony środowiska w Zarządzie Portów Morskich Szczecin i Świnoujście – system detekcji ropopochodnych pozwala nam na ciągły monitoring czystości wody w basenach portowych, niezależnie od panujących warunków pogodowych. W razie jakiegokolwiek zagrożenia zanieczyszczenia wód substancjami ropopochodnymi, jesteśmy w stanie w ciągu kliku sekund zlokalizować niebezpieczeństwo i odpowiednio zareagować. W przyszłości planujemy dalszą rozbudowę systemu.
Być może również przez inne porty w Polsce, biorąc pod uwagę najnowsze inwestycje (Naftport, Terminal LNG, Terminal DCT i inne) system ROW zostanie zauważony i z sukcesem zintegrowany z projektowanymi lub już istniejącymi systemami. A w połączeniu z doświadczeniem służb morskich oraz urządzeniami typu zapory, skimmery będzie mógł stanowić efektywna ochronę naturalnego środowiska wodnego.
Innowacyjne urządzenia do ochrony środowiska i usuwania rozlewów i zanieczyszczeń ropopochodnych można znaleźć na stronie naszego partnera RB Consulting http://rbconsulting.pl/
