Straż Pożarna jako służba uniwersalna

Kiedyś strażacy kojarzyli się z gaszeniem pożarów. Dziś blisko 70 procent ich interwencji dotyczy innych zdarzeń. To oni są z reguły pierwsi na miejscu wypadków, katastrof, szukają zaginionych, wyławiają topielców. Codziennie spotykają się z ludzkimi tragediami.

Strażacy wzywani są na pomoc w przeróżnych trudnych sytuacjach. Od wielu lat w świadomości społecznej utrwalił się obraz strażaka jako „specjalisty od wszelkich spraw beznadziejnych”. Oczywiste jest, że czekamy na Straż Pożarną gdy zdarzy się poważny wypadek samochodowy, gdy zawali się budynek, gdy nastąpi pożar, wybuch lub wyciek niebezpiecznych substancji. Straż wyjeżdża też często poza teren kraju pomagając w akcjach ratowniczych takich jak usuwanie skutków trzęsień ziemi na Haiti, czy w Nepalu. Często strażacy pomagają też w mniej doniosłych przypadkach, np. usuwaniu gniazda os i szerszeni, czy ratowaniu wszędobylskich kotów, a niekiedy i innych zwierząt. Sami strażacy pół żartem, pół serio mówią, że w swojej pracy nie odbierają porodów, poza tym wykonują wszelkie inne zadania. Oprócz udziału w akcjach ratunkowych strażacy często prowadzą udział w zajęciach z dziećmi i dorosłymi mającymi na celu przybliżenie im pracy w Straży Pożarnej, ale przede wszystkim wpojenie zasad, którymi należy się kierować w różnych trudnych sytuacjach, zasad zapobiegania pożarom itp. Straż Pożarna uczestniczy też w odbiorze budynków sprawdzając ich bezpieczeństwo w zakresie, którym zajmuje się ta służba.

Specjalizacje strażaków

Strażacy ze względu na bardzo szeroki zakres działania specjalizują się w konkretnych czynnościach. Do najważniejszych kategorii strażaków należą:
ratownik wysokościowy wyspecjalizowany w technikach alpinistycznych, udziela pomocy w miejscach, które są trudno dostępne (kanały, kominy, dachy),
strażak ze specjalizacją techniczną pomaga uwolnić poszkodowanych i likwiduje skutki wypadków samochodowych i katastrof budowlanych, dzięki obsłudze wyspecjalizowanego sprzętu,
strażacy specjalizujący się w ratownictwie wodnym pomagają poszkodowanym w powodziach, prowadzą podwodne poszukiwania osób zaginionych, wyciągają z wody zatopione pojazdy,
specjalizacja chemiczno – ekologiczna umożliwia strażakom usuwanie zagrożeń spowodowanych przez niebezpieczne substancje chemiczne.
specjalizacja poszukiwawczo-ratownicza – sekcje poszukiwawcze pracują w szczególności w zawalonych budynkach i lasach ich działania polegają na ratowaniu ludzi, przy użyciu sprzętu poszukiwawczego, lokalizacyjnego, psów ratowniczych wyszkolonych do poszukiwań ludzi.

Cechy strażaka

Strażacy cechują się niebywałą odwagą i chęcią niesienia pomocy drugiej istocie (nie zawsze jest to człowiek). Muszą być bardzo sprawni fizycznie, zdrowi (pracują często w warunkach uniemożliwiających oddychanie, warunkach stresogennych, na wysokościach), ale przede wszystkim muszą być świetnie wyszkoleni i umieć wykorzystać posiadany zasób wiedzy w umiejętny sposób. Trzeba pamiętać, że akcja ratowania życia bardzo rzadko pozwala na długie przemyślenia. Oczywiście strażacy kierują się wypracowanymi przez lata procedurami i w większości przypadków daje się je zastosować, jednak każda sytuacja jest odmienna od poprzednich w mniejszym lub większym zakresie, zatem opanowanie oraz szybkość podejmowania decyzji przez strażaków często przesądzają o sukcesie lub porażce akcji ratowniczej.

Bardzo istotną umiejętnością strażaków jest zdolność do pracy w grupie. Nie każdy ma takie predyspozycje, są osoby, które polegają wyłącznie na sobie, jednak nie w Straży Pożarnej. Działanie w zespole jest niezmiernie ważnym elementem tej pracy. Trzeba mieć pełne zaufanie do kolegów z grupy, współpracować, wzajemnie sobie pomagać.

Ciągłe doszkalanie – niezbędne

Strażak to najczęściej człowiek czynu, jednak wymaga się od niego nieustannego szkolenia w różnym zakresie. Do podstawowych szkoleń należą te z zakresu udzielania pierwszej pomocy. Pomoc medyczna jest szalenie istotna, a rozwój medycyny i metod ratowania życia rodzi konieczność bieżącego uzupełniania wiedzy i umiejętności w tym zakresie.

Strażacy biorący udział w wypadkach drogowych muszą być też na bieżąco z wiedzą na temat konstrukcji samochodów, w których często uwięzione są ofiary. Zabezpieczając teren, na którym zawalił się budynek lub ratując ludzi z pożaru w budynku także muszą się oni dobrze orientować w zasadach konstruowania budynku, mieć doskonałą orientację przestrzenną i wiedzieć, które części budynku mogą być szczególną strefą zagrożenia.

Złe i dobre chwile

Praca strażaków jest bardzo trudnym zajęciem, nie tylko ze względu na pracę w przeróżnych warunkach atmosferycznych, nie tylko ze względu na działania podejmowane w budynkach, które grożą zawaleniem, nie tylko dlatego, że pracują pod wodą, na lądzie i w powietrzu, ale przede wszystkim, że najczęściej strażacy są świadkami dramatycznych wydarzeń. „Żeby wiedzieć co czuje strażak, trzeba to zobaczyć, doświadczyć na własnej skórze cierpień ludzi, których wyciągamy ze zgliszczy ich domu, rozpaczy rodziny, gdy z auta wyciągamy bliskiego im nieżyjącego już człowieka… ciężko jest, gdy rozcina się wrak, w którym zostały części ciała, osobiste rzeczy ofiary…ale są też i takie chwile, które przywracają sens tej pracy, gdy spłonął budynek, ale wszystkich z niego uwolniliśmy, gdy uda się oddać matce uratowane dziecko, gdy widać wdzięczność ludzi za to co się robi”.