Rzeszów – Biała
Ochotnicza Straż Pożarna została założona 4 października 1911 roku we wsi Biała. Głównym celem jej utworzenia było stworzenie skutecznej ochrony przed licznymi pożarami, jakie nawiedzały wieś niszcząc niejednokrotnie cały dobytek wielu mieszkańców.
Jednym z inicjatorów zorganizowania straży ogniowej w Białej był Włodzimierz Pruc. Na członków organizacji wpisało się wówczas kilkunastu gospodarzy. Początkowo straż dysponowała jedynie beczkowozem i hydronetką. Był to jednak sprzęt bardzo nieskuteczny, biorąc pod uwagę szybkie rozprzestrzenianie się pożarów wśród drewnianej zabudowy. W niedługim czasie strażacy otrzymali bardziej skuteczny sprzęt gaśniczy, a mianowicie sikawkę ręczną. Sikawka ta jest w posiadaniu OSP do dnia dzisiejszego. Straż nie miała wówczas remizy, dlatego sprzęt gaśniczy z konieczności przechowywany był w pomieszczeniach gospodarzy. Zmieniło się to z chwilą wybudowania remizy. Był to nieduży, drewniany budynek kryty dachówką, budowany w latach 1925-1926. Wszystkie roboty fachowe wykonywali miejscowi cieśle i stolarze: Józef Miąsik, Marcin Michałek, Michał Górecki.
Mieszkańcy Białej, widząc ogromne zaangażowanie strażaków w sprawy wsi i ochrony przeciwpożarowej ufundowali im sztandar organizacyjny. Jego wręczenie i poświęcenie odbyło się 4 października 1926 roku w kaplicy przy miejscowej szkole podstawowej w piętnastą rocznicę utworzenia. Na płacie sztandaru widnieje postać Matki Boskiej oraz św. Floriana – patrona strażaków. W drzewiec sztandaru wbite są okolicznościowe gwoździe z wygrawerowanymi nazwiskami fundatorów. To ten sztandar przetrwał wszelkie dziejowe burze i nadal towarzyszy ważnym wydarzeniom OSP. Po uroczystości wręczenia sztandaru zorganizowano zabawę taneczną dla wszystkich gości i mieszkańców wsi. Strażacy mieli już wtedy mundury, które uszyli dla nich: Eustachy Wurzyk i Jan Krawczyk.
Do straży należeli wówczas: Tomasz Kotula – który był jej Prezesem, Michał Górecki, Ignacy Krztoń, Andrzej Leś, Michał Leś – Sekretarz, Teofil Leś, Antoni Michałek, Marceli Michałek, Marcin Pałka, Tomasz Pałczyński, Jan Uryniak, Włodzimierz Pruc, Józef Wąsacz – Naczelnik, Michał Woźniak, Eustachy Wurzyk, Jan Weron i Marcin Znojek. W 1927 roku Prezesem nadal był Tomasz Kotula, Naczelnikiem – Eustachy Wurzyk, a sekretarzem Tomasz Pałczyński. Potwierdza to wydany we Lwowie w 1928r. „Kalendarz-album Małopolskiego Związku Straży Pożarnych”.
W okresie międzywojennym działalność Ochotniczej Straży Pożarnej w Białej była bardzo aktywna. Strażacy, oprócz działalności prewencyjnej, organizowali liczne ćwiczenia, których celem było doskonalenie swoich umiejętności. Podczas jednego z ćwiczeń gaszono pozorowany pożar w browarze. Strażacy weszli po linie na pierwsze piętro budynku, skąd ewakuowali chłopa (Eugeniusz Grzebyk). Pozostali druhowie „gasili ogień” za pomocą ręcznej sikawki. Tego typu działania przynosiły pozytywne efekty, pożary bowiem w tym okresie zdarzały się stosunkowo rzadko.
Po wyzwoleniu działalność Ochotniczej Straży Pożarnej w Białej ożywiła się. Przyjęto wielu nowych członków, a także zorganizowano żeńską drużynę pożarniczą, w skład której weszły między innymi: Anna Pałka, Wanda Uryniak, Stefania Grzebyk, Emilia Górecka, Emilia Zięba, Helena Kozik i Władysława Palczewska. W tym okresie przy OSP utworzono amatorski zespół chóralny i teatralny. Wystawiano wówczas dla mieszkańców wsi różne spektakle i przedstawienia. Zebrane w ten sposób pieniądze przeznaczano na remont sprzętu gaśniczego oraz zakup niezbędnego umundurowania. W tzw. „dniach ochrony przeciwpożarowej” organizowano kwesty pieniężne na cele OSP. Za pieniądze te zakupiono np.: motopompę M-200, następnie M-800, prądownice wodne, węże strażackie i inny potrzebny sprzęt. Strażacy dbali o pomnażanie majątku OSP w dalszym ciągu organizując zbiórki pieniędzy, zabawy taneczne, festyny ludowe i inne imprezy. Ze środków tych w latach następnych kupiono wiele sprzętu, między innymi strażacki wóz konny, który wykonała w 1956 roku Spółdzielnia Usług Rolniczych, ręczną syrenę alarmową, pasy, toporki, a także zrobiono podwozie pod beczkę i drewniany sufit w remizie.
Straż nie ustawała w inicjatywach zmierzających do rozwoju swojej organizacji. Na jednym z zebrań w 1968 roku druhowie podjęli decyzje o rozpoczęciu budowy swojej remizy – Domu Strażaka. Ogromny zapał strażaków, poparcie społeczeństwa, PZU i innych organizacji, przyniosły wymierne efekty. W 1971 roku budowa remizy została pomyślnie zakończona. Czwartego października tegoż roku, dokładnie w sześćdziesiątą rocznicę założenia OSP, nastąpiło jej otwarcie i przekazanie do użytku miejscowym strażakom.
W skład Zarządu OSP wchodzili wówczas druhowie: Ferdynand Skiba – Prezes, Jan Kotula – Naczelnik, Roman Pałka – Sekretarz, Jan Uryniak – Skarbnik. Pragnę zaznaczyć, że Jan Kotula do dnia 26.02.2011 pełnił funkcję naczelnika przez 42 lata ,a śp. Jan Uryniak przez 50 lat pełnił funkcję skarbnika.
Za sprawą tego Zarządu w niedługim czasie do nowej świetlicy zakupiono krzesła, a na dachu remizy zainstalowano elektryczną syrenę alarmową. W 1974 roku przy OSP powstała Młodzieżowa Drużyna Pożarnicza.
Następne lata działalności Ochotniczej Straży Pożarnej w Białej to głownie praca społeczna na rzecz swojej jednostki. Ze środków pozyskanych z organizowanych zabaw tanecznych i festynów oraz wypożyczania podłogi na wesela wiejskie, Zarząd zakupił sprzęt i wyposażenie do Domu Strażaka, mundury strażackie, dystynkcje oraz wybudował toalety.
W 1986 roku na jednym ze strażackich zebrań, Zarząd podjął decyzję o zorganizowaniu uroczystości 75-lecia powstania jednostki oraz o ufundowaniu nowego sztandaru organizacyjnego. W tym celu zlecono wykonanie nowych okolicznościowych gwoździ z nazwiskami fundatorów, szarf do sztandaru i okuć drzewca.
Wybrany został nowy Zarząd OSP w składzie: Antoni Jonkisz – Prezes, Zdzisław Słowik – Wiceprezes, Jan Kotula – Naczelnik, Marian Kwiatkowski – Sekretarz, Antoni Rzeźnik – Skarbnik, Józef Złamaniec – Gospodarz oraz Członkowie zarządu: Bronisław Puc, Jan Leś i Kazimierz Krawczyk. W skład Komisji Rewizyjnej weszli druhowie: Tadeusz Jakim, Jan Szetela, Marek Kotula, Andrzej Bal i Tadeusz Długoń.
Natychmiast po objęciu funkcji Zarząd zabiera się energicznie do pracy. Dzięki jego aktywności w krótkim czasie udaje się zorganizować obchody 75-lecia OSP. Główna uroczystość, połączona z wręczeniem sztandaru, odbyła się 17 maja 1987 r. Z tej okazji Komenda Rejonowa Straży Pożarnej w Rzeszowie przekazuje na rzecz OSP nową motopompę, która zaledwie w cztery dni po uroczystości, bo 21 maja zostaje wykorzystana do usuwania skutków powodzi, jak zalała jedną trzecią wsi Biała. Miejscowi strażacy wykazali się wówczas niezwykłą ofiarnością i poświęceniem.
W tym samym roku Zarząd zakupił nowe mundury i czapki oraz mundurki dla młodzieżowych drużyn, remizę zaś wyposażył w krzesła, stoliki i zasłony okienne. Staraniem Zarządu wyasfaltowano podjazd do remizy.
Kolejnym chlubnym rozdziałem w historii OSP były czyny społeczne na rzecz jednostki i środowiska. Miejscowych strażaków nigdy nie brakowało w najdrobniejszych nawet inicjatywach. Działali w społecznych komitetach budowy gazociągu, wodociągów, kanalizacji i telefonizacji wsi. Przy udziale strażaków budowano drogi lokalne, kościół, dzwonnice, plebanie, kaplicę cmentarną. Członkowie OSP nie szczędzili także czasu i sił w pracach na rzecz swojej organizacji. Przy ich udziale udało się zrealizować takie zadania jak: przebudowę bramy wjazdowej do remizy oraz części ogrodzenia, odnowienie świetlicy i malowanie garaży. W 1987 r. OSP Biała we współzawodnictwie zajęła IV miejsce.
Całokształt dotychczasowej działalności OSP, a głównie praca jej członków na rzecz ochrony przeciwpożarowej i środowiska zadecydowały o tym, że jednostka została uznana za najlepszą na terenie gminy w 1993 roku. Ochotnicza Straż Pożarna w Białej aktywnie uczestniczyła w życiu społecznym i gospodarczym gminy i wsi. Członkowie jednostki uczestniczyli w pracach Rady Miejskiej w Tyczynie i jej komisji, ośmiu druhów zostało wybranych do Rady Sołeckiej. Bardzo dobrze układała się współpraca Zarządu OSP z kierownictwem miejscowej szkoły podstawowej, szczególnie w zakresie naboru nowych członków Młodzieżowej Drużyny Pożarniczej.
Ochotnicza Straż Pożarna w Białej jest częstym inicjatorem organizacji uroczystości strażackich. W maju 1996 r. z okazji święta patrona strażaków – św. Floriana, strażacy zorganizowali uroczystość z udziałem jednostek OSP z terenu gminy Tyczyn. Święto rozpoczęło się uroczystą mszą św., po której ks. Proboszcz – Mieczysław Mleczko – poświęcił odnowiony i zmodernizowany samochód pożarniczy miejscowej jednostki.
Aktywność strażaków jest bardzo duża. Staraniem Zarządu OSP pozyskano znaczne środki finansowe z funduszy PZU SA w Rzeszowie, Zarządu Wojewódzkiego Związku OSP RP w Rzeszowie oraz z Urzędu Gminy i Miasta Tyczyn. Uzyskane środki zostały przeznaczone w większości na poprawę bazy lokalowej jednostki, naprawę i konserwację sprzętu oraz zakup umundurowania. Wiele środków finansowych, którymi dysponuje obecnie Zarząd, pochodzi przeważnie z datków społeczeństwa oraz instytucji takich jak PZU, Agropolisa oraz od członków wspierających.
W okresie swojej stuletniej działalności, członkowie OSP w Białej niezliczoną ilość razy uczestniczyli w akcjach ratowniczo-gaśniczych na terenie swojej wsi i okolicznych miejscowości. Strażacy wiele razy pracowali ofiarnie przy usuwaniu skutków powodzi, które dość często nawiedzały te tereny Dzięki szkoleniom druhów organizowanych przez OSP a także udziałowi w manewrach gminnych, akcje w których brali udział prowadzone były bardzo skutecznie. Niemały wpływ na prowadzenie tych akcji miała także sprawność fizyczna strażaków, którą zdobywali podczas treningów i zawodów sportowo pożarniczych różnego szczebla. Na tym polu druhowie od wielu lat odnoszą sukcesy. W zawodach na szczeblu gminnym osiem razy zajmowali pierwsze miejsce, a w zawodach rejonowych i powiatowych jeden raz III miejsce, jeden raz IV miejsce, trzy razy V miejsce, jeden raz VI i XII miejsce. Młodzieżowa Drużyna Pożarnicza także odnosiła sukcesy zajmując trzy razy I miejsce w zawodach gminnych. Jednostka w 1987 roku zajęła IV miejsce we współzawodnictwie na szczeblu wojewódzkim.
W 2001 roku z okazji 90-lecia jednostka została odznaczona złotym medalem „Za zasługi dla pożarnictwa”. Dowodem na to są liczne dyplomu i puchary oraz nagrody. Do tych sukcesów przyczyniło się grono druhów do których należą między innymi: Jan Kotula, Marek Kotula, Andrzej Bal, Zdzisław Słowik, Kazimierz Rak, Tomasz Kotula, Łukasz Bal.
Tradycją OSP od wielu lat jest udział druhów we wszystkich ważniejszych uroczystościach świeckich i kościelnych, między innym w obchodach Świąt Wielkanocnych, kiedy strażacy pełnią wartę honorową przy grobie Chrystusa. Trwałym elementem tradycji jednostki jest coroczne składanie życzeń i rozprowadzanie kalendarzy strażackich (drukowanych na własny koszt) wśród mieszkańców.
W dniu 1.01.2009 miejscowość Biała została włączona do gminy Rzeszów a jednostka OSP została jednostką osiedlową. Ochotnicza Straż Pożarna Rzeszów-Biała dysponuje obecnie samochodami bojowymi: Ford Transit (2006r.) i Iveco Daily (2010r.). Posiada sprzęt: 3 motopompy (w tym jedna Tohatsu), pompa szlamowa, agregat prądotwórczy, maszt oświetleniowy, drabinę, syrenę alarmową, radiotelefon przenośny, zbiornik na wodę, hydronetki, tunel, noszaki do węży, ścianę i równoważnię (elementy toru przeszkód), komplet węży, komplet mundurów ćwiczebnych i wyjściowych. Posiada również działkę i strażnicę, które stanowią własność hipoteczną, dwa sztandary – jeden z 1926 roku, drugi z roku 1987, zabytkowy wóz konny ratowniczo-gaśniczy z 1926r.
Stan bieżący do 35 druhów zwyczajnych, 2 honorowych, 16 wspierających oraz drużynę młodzieżową chłopięcą. W szeregi jednostki corocznie wstępują młodzi druhowie tworząc historie OSP zapoczątkowaną 100 lat temu.
Ochotniczą Strażą Pożarną Rzeszów-Biała kieruje obecnie Zarząd w składzie: Antoni Jonkisz – Prezes, Andrzej Bal – Wiceprezes, Tomasz Kotula – Naczelnik, Marek Kotula – Z-ca naczelnika, Adam Groszek – Skarbnik, Konrad Kotula – Sekretarz, Roman Klęsk – Członek zarządu, Jan Kotula – Członek zarządu. Komisja Rewizyjna – Stanisław Magda, Jan Mitał, Jan Karnaś. Tak w dużym skrócie przedstawia się 100-letnia historia Ochotniczej Straży Pożarnej Rzeszów-Biała.
Informacje dzięki uprzejmości OSP Rzeszów-Biała; Zdjęcia Krzysztof Czechowicz
