Postępowanie z owadami błonkoskrzydłymi

Kraj

Owady błonkoskrzydłe

Straż pożarna podejmuje interwencje w przypadku stwierdzenia bezpośredniego zagrożenia dla życia ludzi ze strony owadów. Szczególnie dotyczy to obiektów, w których przebywają grupy dzieci lub osoby o ograniczonej zdolności poruszania się. W takich okolicznościach przewiduje się ewakuację tych osób poza strefę zagrożenia i podjęcie niezbędnych działań zmierzających do usunięcia owadów.

Dyżurny operacyjny stanowiska kierowania PSP przyjmując zgłoszenie, będzie je szczegółowo analizował i może uznać interwencję zespołu ratowników straży pożarnej za bezzasadną – brak bezpośredniego zagrożenia zdrowia lub życia ludzi.

Zgłoszenie zdarzenia

Osoba przyjmująca zgłoszenie o wystąpieniu np.: szerszeni lub innych owadów, oprócz podstawowych danych, powinna uzyskać informację o: rodzaju owadów – o ile jest do ustalenia; miejsca występowania oraz jaki jest do nich dostęp; określenia obiektu, w którym mogą przebywać owady; czy w obiekcie, w którym znajdują się owady, przebywają grupy dzieci lub osoby o ograniczonej zdolności poruszania się.

Dodatkowo osoba przyjmująca zgłoszenie powinna udzielić zgłaszającemu wskazówek postępowania, w celu uniknięcia zagrożenia życia i zdrowia.

Osoby znajdujące się w pobliżu roju nie powinny:

Zbliżać się do gniazda lub roju na odległość mniejszą niż 20 metrów w terenie otwartym lub opuścić pomieszczenie, w którym się znajdują owady. Nie powinna również samodzielnia usuwać roju lub gniazda. Nie można także drażnić owadów poprzez rzucanie w nie przedmiotami, spryskiwanie wodą czy też środkami owadobójczymi. W przypadku osób zbliżających się do miejsca przebywania owadów należy poinformować je o zagrożeniu.

Działania strażaków na miejscu zdarzenia

Gdy zgłoszenie zostanie przyjęte, straż pożarna powinna:

Ustawić samochód nie bliżej niż 20 metrów od miejsca bytowania owadów oraz pozamykać w nim okna i drzwi.
Podczas przeprowadzenia rozpoznania należy ustalić:
- rodzaj owadów
- lokalizację i dostępność do roju oraz gniazda
- czy występuje bezpośrednie zagrożenie dla ludzi – jeśli jest to możliwe, ocenić sytuacje z bezpiecznej odległości
Określić formę działania:
- należy określić, czy konieczna jest ewakuacja ludzi, jeśli tak to przystąpić do niej
- oznaczyć i zabezpieczyć strefę zagrożenia
- usunąć zlokalizowany rój lub gnizado – jeśli to możliwe

W przypadku, gdy usunięcie roju nie jest możliwe ponieważ wymaga rozbiórki małej części budynku, na którą nie ma zgody lub konieczne jest zastosowanie specjalistycznych środków chemicznych.

W takich okolicznościach należy powiadomić zarządcę, właściciela lub użytkownika obiektu o występowaniu roju lub gniazda oraz przekazać pisemnie miejsca zdarzenia z zaleceniem, w myśl art. 61 ustawy: Prawo budowlane” zapewnienia dalszego bezpiecznego użytkowania obiektu.

W sytuacji, gdy nie występują zagrożenia, należy potraktować alarm jako fałszywy w dobrej wierze.

Działania ratownicze

Wyróżniamy następujące metody mające na celu usunięcie gniazd lub rojów:

zamrożenie gniazda za pomocą gaśnicy śniegowej, a następnie wywiezienie go w teren niezamieszkany przez człowieka
usunięcie roju pszczół przy użyciu rojnicy, a następnie przekazanie jej pszczelarzowi lub przetransportowanie na teren niezamieszkały przez człowieka
użycie dostępnych środków owadobójczych

Usuwanie rojów lub gniazd owadów błonkoskrzydłych powinno odbywać się w obecności minimum dwóch ratowników, którzy zostali wyposażeni w specjalne ubrania ochronne. Gniazda powinny być zbierane do worków, z kolei roje pszczół do rojnic. Dopuszczalne jest wykorzystanie innych pojemników, które posiadają podobną funkcjonalność. W miarę możliwości, do gniazda nie należy podchodzić od strony wylotu owadów, nie należy także wykonywać gwałtownych ruchów. Należy pamiętać, aby osoby postronne nie zbliżały się do gniazda – powinna zostać zachowana odległość minimum 20 metrów od gniazda w terenie otwartym. Miejsce, w którym znajdowało się gniazdo lub rój należy spryskać środkiem owadobójczym.

W przypadku gniazd szerszeni usuwanych po zmroku należy oświetlić miejsce działań z innego kierunku, niż prowadzone są działania, ponieważ szerszenie reagują na światło. Dodatkowo warto pamiętać, że rojnice nie powinny być używane do usuwania szerszeni oraz os.

W sytuacji, gdy owady przedostaną się do wnętrz kabiny samochodu ratowniczego należy wykonywać działania zgodne z zasadami obowiązujące podczas usuwania gniazda oraz zastosować środki owadobójcze.

Bezpieczeństwo ratownika – co należy wiedzieć?

Podczas działań nie należy stosować mocnych zapachów (perfum, dezodorantów), ponieważ może to wywołać agresję u owadów.
Należy sprawdzać szczelność ubrań oraz zabezpieczyć oświetlone pomieszczenia i samochody pożarnicze tak, aby do środka nie mogły dostać się owady.
Na kombinezonie nie należy mieć elementów fluorescencyjnych lub odblaskowych, które mogą rozdrażnić owady.

Ubranie:

W celu dobrego zabezpieczenia należy używać specjalnego kombinezonu, chroniącego przed ukąszeniami szerszeni, pszczół i os. Taki kombinezon między warstwami tkaniny powinien mieć umieszczoną specjalną 5 mm piankę, dzięki której tkanina zewnętrzna nie będzie dotykać bezpośrednio ciała. Jest to zabezpieczenie, w przypadku gdyby żądło szerszenia przekuło tkaninę.

Strój pszczelarza NIE jest odpowiedni do tego typu działań!

Należy również pamiętać o hełmie z przysłoną, ponieważ szerszenie plują jadem.

Uwaga! Przed próbą zdjęcia ubrania ochronnego należy upewnić się, czy żaden owad nie został na ubraniu lub nie lata w pobliżu.

W sytuacji, gdy ratownik, bądź osoba 3 zostanie użądlona, należy bezwzględnie stosować opracowaną do takich okoliczności procedurę medyczną.

Procedura medyczna:

Każdy zastęp powinien mieć na wyposażeniu aspirator jadu.
Po użądleniu należy przetrzeć miejsce użądlenia środkami dezynfekującymi
Wykorzystać aspirator jadu do jego usunięcia
W przypadku wielu użądleń – na początku należy skupić się na usuwaniu jadu z miejsc w pobliżu dróg oddechowych (szyja i twarz). Następnie zastosować tlenoterapię i wezwać ZRM – ewakuować poszkodowanego do najbliższego szpitala lub do wezwanych ratowników
Użądlenie w kończynę – należy ją unieść do góry w celu zmniejszenia obrzęku, dodatkowo aby zneutralizować ból po zdezynfekowaniu można zastosować zimny okład
Po użądleniu nie należy pozostawiać poszkodowanego samotnie, nie powinien on również się przemieszczać (chodzić).
Użądlenie w gałkę oczną – należy ją przepłukać przy użyciu odpowiedniego zestawu – następnie należy wezwać ZRM i ewakuować poszkodowanego na jego spotkanie lub przetransportować go do szpitala.
Nasilona reakcja miejscowa – tj.: ból, zaczerwienienie okolicy rany – należy założyć opaskę uciskową powyżej miejsca użądlenia – ręce i nogi – zastosować tlenoterapię, następnie należy wezwać ZRM i ewakuować poszkodowanego na jego spotkanie lub przetransportować go do szpitala.
Ciężka reakcja uczuleniowa – 3 lub 4 stopień wg kwalifikacji Mullera – należy zastosować tlenoterapię, następnie wezwać ZRM i ewakuować poszkodowanego na jego spotkanie lub przetransportować go do szpitala.