Co powinieneś wiedzieć o Rotach Asekuracyjnych – cz.1

Kraj

Od kilku lat w naszym rodzimym pożarnictwie funkcjonuje określenie RIT, które obejmuje szeroko pojęte zagadnienie ratowania strażaków w przypadku poważnych wypadków, szczególnie podczas pożarów. Pojęcia i zadania z tego zakresu pojawiły się również w prawnych zapisach dotyczących straży pożarnych. Z racji tego, że jest to pewna nowość w naszych szeregach, przybliżamy Wam czym jest tematyka tzw. RITu.

WYPADKI LOSOWE

Ze względu na niebezpieczne czynniki jakie występują w „środowisku” działań strażaków, istnieje wysokie prawdopodobieństwo różnych wypadków. Strażak może zostać poszkodowany lub znaleźć się w strefie niebezpiecznej. Jedną z takich stref niebezpiecznych, gdzie będą występowały najbardziej niebezpieczne warunki jest strefa pożaru w budynku lub w obiekcie.Występuje tam bardzo duża ilość toksycznego, gorącego i palnego dymu, płomieni lub też innych niebezpieczeństw wynikających ze specyfiki obiektu. Każdy strażak w takiej strefie, w porównaniu do osoby cywilnej, ma dużo większe szanse na przeżycie ze względu na środki ochronne jakie stosuje, ale te szanse i czas są mimo wszystko w pewien sposób ograniczone.

Zdarzeniami jakie mogą wystąpić we wspomnianym środowisku pożaru to m.in.:

– zagubienie w dymie

– zawalenie się konstrukcji obiektu

– utrata przytomności

– zatrzymanie krążenia

– udar cieplny

– zaplątanie się w kable, przewodzie lub drucie

RATOWANIE STRAŻAKÓW

Omawiane wypadki losowe w pożarnictwie na całym świecie zdarzały się od zawsze. Dlatego największe straże pożarne świata już dawno temu zaczęły organizować akcje gaśnicze w taki sposób, aby zwiększyć bezpieczeństwo strażaków, ale także odpowiednio zadziałać w przypadkach losowych. Trudno się doszukać w opracowaniach i książkach, która straż pożarna jako pierwsza wprowadziła pojęcie asekuracji i ratowania strażaków, ale jedną z takich straży, chociażby w Europie, była Londyńską Straż Pożarna (LFB – London Firm Brygadę).  Już w 1970 roku Londyńska Straż Pożarna zauważyła potrzebę przydzielenia specjalnie dedykowanych grup ratowniczych strażaków do punktów kontroli pracy w sprzęcie ochrony dróg oddechowych. Te wyposażone w awaryjną linię transferu powietrza EATL (emergency air transfer lines), a później w sprzęt awaryjnego dostarczania powietrza EASE (emergency air supply equipment) miały czuwać na wypadek zaginięcia strażaków w pożarze lub innych sytuacjach z tym związanych.

Ale nie tylko Londyn stał się miejscem, gdzie tego typu „grupy” zaczęto wykorzystywać w działaniach. Na początku lat 90 w amerykańskich strażach pożarnych pojawiły się również zorganizowane grupy „szybkiego reagowania”, które w razie wypadku miały natychmiast podjąć działania ratownicze wobec strażaka.

W Polce jeszcze na przełomie 20 i 21 wieku tego typu pojęcia i zasady nie funkcjonowały. Dopiero około roku 2004 ta „dziedzina” zaczęła napływać do Polski.

Taką eksperymentalną grupą była Grupa Szybkiego Reagowania, założona przy Ochotniczej Straży Pożarnej w Przyszowicach. Celem grupy było opracowywanie, ćwiczenie, propagowanie technik i strategii grup szybkiego reagowania. Członkowie tej grupy wydali książkę dotyczą tej tematyki pt. „Podstawy zabezpieczenia i ratowania strażaków podczas wewnętrznych działań gaśniczych”. Autorami są Witold Nocoń, Szymon Koko-Góra, Arkadiusz Cytata oraz Piotr Grzyb.

Książka jest do ściągnięcia pod adresem:

https://sapsp.pl/upload/file/K%20KOCIOLEK/Podstawy_zabezpieczenia_i_ratowania_strazakow_2012.pdf

POJĘCIA

Najczęściej spotykanymi pojęciami dotyczącymi tematyki asekuracji i ratowania strażaków w omawianych wypadkach są:

RIT – Rapid Intervention Team

RIC – Rapid Intervention Crew

FAST – Firefighter Assist and Search Team

ST/SiTr – Sicherheitstrupp

PRAWO

Od sierpnia 2021 roku funkcjonuje nowe rozporządzenie dotyczące BHP strażaków PSP, w którym szeroko opisane zostały elementy tematyki RIT-u.

§ 38. 1. Podczas pracy strażaka w sprzęcie ochrony układu oddechowego, kierujący działaniem ratowniczym:

• ustala sposób komunikacji i utrzymania stałej łączności;
• przekazuje informacje na temat stwierdzonych zagrożeń;
• wyznacza rotę asekuracyjną, będącą w pełnej gotowości do podjęcia działań, wyposażoną w sprzęt umożliwiający podjęcie pracy w strefie zagrożenia;
• w przypadku trudnych warunków pracy ogranicza czas pracy strażaka w strefie zagrożenia

Rota asekuracyjna, o której mowa w ust. 1:

• może realizować inne zadania poza strefą zagrożenia pod warunkiem zachowania gotowości do wejścia w strefę zagrożenia i wsparcia pracujących w niej strażaków w niezbędnym zakresie, w szczególności do pomocy w prowadzeniu ewakuacji;
• posiada wyposażenie i sprzęt wymagane do realizacji czynności określonych w pkt 1, w szczególności sprzęt ochrony układu oddechowego przygotowany do niezwłocznego użycia.

Również w związku z tą tematyką i wypadkami losowymi w tym rozporządzeniu opisano zasady zachowania się poszkodowanego strażaka.

§ 114. Wezwanie pomocy przez strażaka pracującego w strefie zagrożenia następuje w przypadku, gdy strażak:

1)  zagubi się, zostanie uwięziony, ulegnie upadkowi z wysokości lub odniesie obrażenia mogące zagrażać jego życiu lub  zdrowiu;

2)  odnajdzie zagubionego, uwięzionego, rannego lub nieprzytomnego strażaka;

3)  jest unieruchomiony, zaplątany i nie zdoła się wyswobodzić w pierwszej próbie;

4)  stwierdzi awarię sprzętu ochrony układu oddechowego lub gdy aktywuje się w tym sprzęcie alarm niskiego ciśnienia i strażak nie jest w stanie wyjść ze strefy zagrożenia;

5)  ulegnie dezorientacji w wyniku całkowitego braku widoczności, braku kontaktu z linią gaśniczą lub innym sprzętem wykorzystywanym do asekuracji;

6)  nie będzie w stanie zlokalizować innej drogi odwrotu, gdy skorzystanie z podstawowego wyjścia zostanie uniemożli- wione przez pożar, zawalenie lub inną przeszkodę;

7)  znajdzie się w innej sytuacji, którą uzna za sytuację bezpośredniego zagrożenia zdrowia lub życia własnego lub innych osób.

§ 115. 1. Wezwanie przez strażaka pomocy polega na:

• trzykrotnym podaniu kryptonimu okólnikowego „RATUNEK”;
• określeniu, kto wzywa pomocy;
• określeniu, gdzie się znajduje, co się stało i jaki rodzaj pomocy jest potrzebny.

2. Działanie w celu wezwania pomocy, o którym mowa w ust. 1 pkt 1, należy prowadzić do momentu, aż odebrane wezwania zostanie potwierdzone przez kierującego działaniem ratowniczym.

3. Działania w celu wezwania pomocy mogą być prowadzone przez kontakt głosowy, drogą radiową lub przez użycie innych form komunikacji, ustalonych z kierującym działaniem ratowniczym: za pomocą dźwięku sygnalizatora bezruchu, gwizdka lub znaków gestowych.

4. W przypadku nadania drogą radiową kryptonimu „RATUNEK” użytkownicy radiotelefonów pracujących na danym kanale radiowym przerywają korespondencję i koncentrują się na prowadzeniu nasłuchu. Ze strażakiem wzywającym pomocy korespondencję prowadzi kierujący działaniem ratowniczym lub dowódca odcinka bojowego.

W kolejnej części przybliżymy Wam jak wygląda możliwość organizacji akcji z zastosowaniem roty asekuracyjnej, obecne rozwiązania światowe oraz faktyczny stan w polskiej straży pożarnej.

Waldemar Pruss
Redaktor naczelny
Członek międzynarodowej grupy zajmującej się przypadkami wypadków strażaków podczas działań – ATEMSCHUTZUNFAELLE.eu