ARTYKUŁ
Kierujący działaniem ratowniczym w szczególności na poziomie interwencyjnym, gdzie musi się zmierzyć niejednokrotnie z trudami zarządzania wynikającymi z zastanej sytuacji, sił i środków będących w jego dyspozycji, ale również potrzebą wypracowania odpowiedniego zamiaru taktycznego, powinien korzystać z wielu narzędzi i udogodnień. Te narzędzia oraz udogodnienia techniczne wpływają na ergonomię pracy i opanowanie zastanej sytuacji.
W dzisiejszym materiale chcę Wam przybliżyć kilka narzędzi i udogodnień, które sprawdziły się w mojej zawodowej karierze jako kierującego działaniem ratowniczym na poziomie interwencyjnym. Mimo iż opisane elementy szczególnie wykorzystywałem w pracy zawodowej, polecam je również strażakom Ochotniczych Straży Pożarnych, którzy obejmują rolę KDRa samodzielnie lub przed przybyciem PSP.
mł. kpt. w st. spocz. Waldemar Pruss
Aplikacje ratownicze
Pomimo iż nie jestem zwolennikiem komputerów i elektroniki w ratownictwie i pożarnictwie w tzw. terenie, to jednak jest kilka elementów cyfrowych, które dobrze sprawdzają się na robocie, a do tego są dużo szybsze niż papierowe odpowiedniki.
Polecam tutaj w szczególności aplikacje zawierające karty ratownicze samochodów i innych pojazdów w szczególności pojazdów hybrydowych i elektrycznych. Dzięki wyszukiwarkom zawartym w aplikacjach można szybko wyszukać interesujący nas pojazd, przy którym działamy np. w zdarzeniu drogowym.
Na rynku znajdują się aplikacje płatne oraz bezpłatne. Jedne i drugie dostępne są na urządzenia z systemami Windowsa, Android lub systemami firmy Apple, przez co możemy je zainstalować na stosowanym przez nas urządzeniu. Każda z tych aplikacji ma swoje plusy i minusy. Oczywiście najwięcej kart i najbardziej rozbudowanych opisów znajduje się w aplikacjach płatnych.
Jeżeli chodzi o urządzenia, na których warto zainstalować wybraną aplikację, to polecam nieduży tablet o dobrych parametrach. Na takim urządzeniu widoczność karty i elementów w niej zawartych jest dobra i łatwo też pokazywać dane elementy strażakom wykonującym nasze polecenia. Nie ukrywam, że przez większość czasu zawodowego pracowałem na smartfonie z zainstalowanymi aplikacjami tego typu, ponieważ tabletu nie miałem na wyposażeniu pojazdu. Nie było to jakieś wielkie utrudnienie i dało się na takim rozwiązaniu pracować.
Rejestrator obrazów
Wiodący KDR po każdym zdarzeniu powinien sporządzić informację ze zdarzenia czyli dobry meldunek. Zmieniające się czasy, a co za tym idzie ludzie, którzy mają prawa dochodzić roszczeń w stosunku do straży pożarnej, wymuszają na KDR, aby sporządzać nie tylko informacje pisemne ze zdarzeń, ale również ewidencjonować zdarzenia w formie obrazu czyli zdjęć. Zdjęcia często będą miały duże znaczenia w ewentualnych postępowaniach cywilnych, karnych lub służbowych.
Również nie bójmy się powiedzieć, że warto rejestrować (oczywiście z zachowaniem wszystkich norm obyczajowych i prawnych) zdarzenia dla celów szkoleniowych, gdzie obraz będzie niejednokrotnie wyrażał więcej niż słowa.
Do celu rejestracji obrazu możemy obecnie wykorzystać kilka rozwiązań technicznych. Najszybciej do głowy przychodzi nam telefon komórkowy, który większość strażaków jak i sam KDRa posiada. Biorąc jednak pod uwagę kwestie, że działania prowadzone są przez jednostkę ochrony przeciwpożarowej czyli osobowość prawną, a także przechowywanie danych, skłaniałbym się lu temu, aby rejestracja obrazu była prowadzona za pomocą przeznaczonych do tych celów służbowych cyfrowych aparatów fotograficznych.
Mapy
Ta prozaiczna rzecz jest w mojej ocenie bardzo słabo wykorzystywana na poziomie interwencyjnym do planowania i prowadzenia działań. Nie chcę doszukiwać się przyczyn, ale jest to narzędzie, które powinno pojawić się w warsztacie KDRa. I jest to też narzędzie, które powinno być wykorzystywane od samego wyjazdu do akcji.
Dzięki mapie, możemy już w trakcie dojazdu rozpoznać różne drogi dojazdu, jeżeli udajemy się w cześć rejonu operacyjnego, w którym rzadko zdarzają się zdarzenia i nie pamiętamy dokładnie drogi dojazdowej. Z mapy możemy też rozpoznać gęstość zabudowy, a co najważniejsze wytyczyć wstępnie miejsca naturalnych akwenów z których będziemy mogli pobierać wodę do celów gaśniczych.
Właśnie do wytyczania ewentualnych miejsc czerpania wody, wykorzystywałem mapę w swoich działaniach na obszarze miasta, a także na obszarach pozamiejskich.
Do wymienionych lub innych celów, możemy korzystać z map drukowanych, jakie powinny znajdować się w pojazdach pożarniczych, ale również z powodzeniem należy stosować mapy cyfrowe, które obecnie dają szersze możliwości niż mapy drukowane.
Szczególnie ciekawym rozwiązaniem są widoki 3D lub obrazowanie przestrzenne, które pozwala organizować działania w np. w gęstej zabudowie wielkomiejskich kamienic. Podobnie jak w przypadku aplikacji ratowniczych tak i tutaj z map cyfrowych możemy korzystać na tabletach lub smartfonach, ale to na tabletach praca z nimi jest bardziej wygodna.
Ściągi
Strażak w obecnych czasach musi posiadać ogromną wiedze ratowniczą dotyczącą szerokiej gamy zagadnień, technik ratowniczych, działań gaśniczych oraz elementów specjalistycznych. To wszystko sprawia, że trzeba zapamiętać dużo danych technicznych i liczbowych.
Ilość tych danych jest ogromna, dlatego dobrze jest posiadać przez KDRA tzw. ściąg, które pozwolą w działaniach na przypomnienie rzadziej używanych parametrów, zakresów lub właściwości fizykochemicznych.
W tym zakresie można korzystać z rozwiązań drukowanych dostępnych na rynku lub z rozwiązań cyfrowych. Najprostszym przykładem takich ściąg są aplikacje i książeczki dotyczące oznakowania materiałów niebezpiecznych w transporcie drogowym.
Osobiście poza ściągami dotyczącymi materiałów niebezpiecznych polecam wykonać własne ściągi w jakiejkolwiek formie drukowanej, odpowiednie do naszych potrzeb operacyjnych i rejonu operacyjnego. W takich samodzielnie przygotowanych materiałach mogą znaleźć się dane dotyczące obiektów szczególnych, kontakty do ważnych instytucji i osób z rejonu operacyjnego, kodów wejściowych do budynków lub szczegółowych parametrów technicznych posiadanego sprzętu.
Instrukcja Bezpieczeństwa Pożarowego
Ten element nie znajdujący się na wyposażeniu straży pożarnej, jest ważnym narzędziem w rękach KDRa, głównie w działaniach prowadzonych na obiektach dużych takich jak urzędy, szkoły lub obiektu produkcyjne lub magazynowe.
To w tym dokumencie powinniśmy znaleźć wiele odpowiedzi na potrzeby związane z działaniami na wymienionych obiektach. m.in. w IBP powinny być wyszczególnione zagrożenia jakie znajdują się w obiekcie, miejsca usytuowania materiałów niebezpiecznych, rozmieszczenie podręcznego sprzętu gaśniczego, który możemy wykorzystać podczas działa,ń ale również w IBP powinny być dołączone dobre plany obiektu. Te plany powinny być wykonane szczególnie pod działania strażaków, którzy będą uczestniczyć w działaniach.
IBP powinniśmy otrzymać od pracowników ochraniających obiekt lub od innego personelu. Z mojego osobistego doświadczenia, personel nie jest przyzwyczajony do automatycznego przekazywania IBP pierwszemu przybyłemu zastępowi, dlatego też KDR powinien jak najszybciej upomnieć się o ten dokument na miejscu działań.
Dźwiękowe systemy ogłaszania komunikatów
Chyba nikogo nie trzeba przekonywać, jak ważna jest dobra komunikacja i przekazywanie informacji na terenie działań. Do tego celu wykorzystuje się radiotelefony, ale jest to sprzęt do przekazywanie informacji i komunikatów jedynie dla strażaków.
Aby przekazać komunikaty lub informacje dla dużej ilości osób cywilnych, z którymi może przyjść nam działać, należy wykorzystywać dźwiękowe systemy przekazywania komunikatów. Do tych systemów zaliczają się megafony ręczne, systemów głośników w belkach sygnalizacyjnych oraz dźwiękowe systemy ostrzegawcze wymagane w niektórych budynkach publicznych.
Tego typu systemy w znaczący sposób ułatwiają pracę kierującemu działaniem ratowniczym w momencie, gdy musi przekazać komunikat dla wspomnianej dużej ilości osób cywilnych. Mam tutaj na myśli szczególnie sytuacje, gdzie prowadzona jest ewakuacja osób z budynku i którą należy dobrze skoordynować.
Osobiście mogę podać jedną z ciekawszych sytuacji, w których udało mi się z powodzeniem użyć systemu do nadawania komunikatów zamontowanego w belce sygnalizacyjnej GBA.
Było to zdarzenie drogowe z udziałem 4 pojazdów osobowych na skrzyżowaniu ulic, ale samo zdarzenia obejmowało nie tylko samo skrzyżowanie tylko również przyległy parking przy obiekcie handlowym. Wymieszanie się osób poszkodowanych wśród gapiów na tym rozległym terenie wymusiło, że użyłem systemu z GBA do podania komunikatu, aby osoby poruszające się i które znajdowały się w pojazdach podeszły do samochodu pożarniczego z którego nadawany jest komunikat. Dzięki wykorzystanie tego systemu udało się zebrać w tym jednym miejscu większość poszkodowanych.
Pas na radiotelefon
Do tej pory wśród strażaków, można było sporadycznie spotkać paski do przenoszenia radiostacji. Były to zawieszenia gdzie znajdowała się kabura na radiostacje oraz wąski pasek. Cały taki pasek nie posiadał możliwości żadnej konfiguracji. Sam wiele lat używałem takiego paska, ale z zaciekawienie patrzyłem na podobne rozwiązanie dostępne w USA, gdzie takie paski były szerokie i posiadały możliwości konfiguracji.
Około trzy lata temu na rynku polskim pojawił się wreszcie taki pasek, który umożliwiał stworzenie mi swoistego „niezbędnika KDRa”. Tym paskiem jest COURANT RADSTER.
RADSTER składa się z kabury na radiostację przenośną, do której mieszczą się generalnie obecne na rynku radiostacje przenośne. Na kaburze oraz na samym pasku znajdują się taśmy (coś w rodzaju systemu MOLLE), do których możemy dopiąć niektóre sprzęty. Szczególnie przydatne jest stosowanie z radiotelefonem tzw. mikrofonogłośnika na rozciągliwym kablu, który przypinamy na odpowiedniej dla nas wysokości.
Poza stosowaniem tego standardowego rozwiązania z mikrofonogłosnikiem do moich potrzeb rozbudowałem RADSTERA o kilka innych stałych elementów, przez co wszystko miałem w jednym miejscu i zawsze pod ręką. Do paska dopiąłem więc osobisty miernik tlenku węgla DRAEGER z serii PAC 3500, mała osobistą latarkę o płaskiej konstrukcji oraz kamerę sytuacyjną FLIR K1.
Zaznaczę tutaj przy okazji, że latarkę, którą tutaj wykorzystywałem, była latarką przydatną w pracy KDRa, pozwalająca na prace tylko w przestrzeniach gdzie nie występowało zagrożenie wybuchem oraz poza trudnymi warunkami pożarowymi (brak zabezpieczenia EX, brak wodoszczelności pyłoszczelności). Dlaczego o tym wspominam; ponieważ zauważyłem, że ten model latarki zaczął być stosowany przez strażaków jako oświetlenie stosowane podczas pracy w trudnych środowisku pożarowym ze względu na niską masę latarki i dobre światło. Dlatego też zarazem chcę zaapelować do strażaków, aby taką latarkę nie wykorzystywać jako zamiennik latarek dedykowanych do działań gaśniczych w trudnym i wymagającym środowisku pożarowym.
Wracając jednak do samego paska, jego szeroki krój pozwala na wygodne noszenie nawet przez długi czas. Odblaskowe przeszycia pozwalają na dodatkową pionową widzialność KDRa.
Papier i długopis
Na zakończenie tematyki narzędzi jakie warto stosować przez kierującego działaniem ratowniczym, nie można zapomnieć o dwóch prozaicznych rzeczach jakimi są papier i długopis. Tutaj znowu chcę wrócić do prostoty i tego że nie jestem zwolennikiem elektroniki w ratownictwie. Papier i długopis jaki powinien znaleźć się w kieszeni KDRa jest najprostszym i najszybszym narzędziem do zbierania informacji o zdarzeniu, szkicowania zamiarów taktycznych, graficznym przedstawianiu terenu działań lub pożaru lub nawet do niewerbalnego przekazywania informacji. Mówiąc o papierze mam na myśli to, aby posiadać dwie lub trzy kartki czyste formatu A4 i/lub mały notes do notatek o zdarzeniu.
Na rynku jest wiele rozwiązań pod względem niewielkich notesów do zapisywania informacji. Osobiście najczęściej jako notes do zapisywania informacji wykorzystywałem rozwiązania przeznaczone dla wojska lub fanów militariów czyli notesy wodoodporne, które można było stosować także w niekorzystnych warunkach pogodowych. W parze do tych notesów warto było posiadać jakiś długopis typu cieńkopis. Poza samym cieńkopisem dobrze jest posiadać dwa zwykłe długopisy.
Fot. Fotografia ratownicza – Konrad Sikorski
