Jakie przepisy regulują zasady i warunki otrzymywania wyżywienia przez strażaków Państwowej i Ochotniczej Straży Pożarnej biorących udział w długotrwałych działaniach ratowniczych trwających powyżej 6 godzin oraz kto ponosi koszty za wyżywienie strażaków OSP podczas długotrwałych działań?
Zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji w sprawie długotrwałych akcji ratowniczych, szczegółowych norm, zasad i warunków otrzymywania wyżywienia w czasie tych akcji oraz ćwiczeń lub szkolenia przez strażaków Państwowej Straży Pożarnej lub inne osoby biorące w nich udział, a także przypadków, w których wypłaca się równoważnik pieniężny w zamian za przysługujące wyżywienie, sposobu ustalania jego wysokości oraz szczegółowych zasad wypłacania z dnia 11 grudnia 1997 r. (Dz. U. z 1997 r., Nr 160, poz. 1098 – dalej jako rozporządzenie) za długotrwałe akcje ratownicze uważa się m.in. każde działania ratownicze organizowane lub kierowane przez Państwową Straż Pożarną trwające co najmniej 6 godzin.
Nie ma wątpliwości, że Ochotnicze Straże Pożarne biorą udział w działaniach ratowniczych organizowanych lub kierowanych przez Państwową Straż Pożarną.
Bezpłatne wyżywienie według normy „SZ”(zasadnicza-szkolna) przysługuje w naturze strażakom i innym osobom, biorącym udział w długotrwałej akcji ratowniczej(§ 5 pkt 1 rozporządzenia). Rozporządzenie nie podaje definicji legalnej strażaka. Jednak jest ono aktem wykonawczym do ustawy o Państwowej Straży Pożarnej z dnia 24 sierpnia 1991 r.(tekst jednolity – Dz. U. z 2009 r., Nr 12, poz. 68 z późn. zm.). W świetle art. 1 ust. 3 tejże ustawy strażakiem jest funkcjonariusz pożarnictwa pełniący służbę w Państwowej Straży Pożarnej. Nie wdając się w szersze rozważania czy członka OSP można uznać za strażaka w rozumieniu ustawy o PSP lub czy strażak w rozumieniu ustawy o ochronie przeciwpożarowej jest strażakiem w rozumieniu ustawy o PSP, należy wskazać, że bezpłatne wyżywienie według normy „SZ”(zasadnicza-szkolna) przysługuje w naturze także innym osobom, biorącym udział w długotrwałej akcji ratowniczej. Zgodnie z wykładnią językową „inny” należy rozumieć jako „nie ten, lecz istniejący obok osoby wymienionej, nie ten sam, nie taki sam”(Słownik języka polskiego, red. W. Doroszewski, doroszewski.pwn.pl/haslo/inny/). Chodzi w tym przypadku o osobę, która nie jest strażakiem. Użycie słowa inny oznacza także, że nie ma katalogu zamkniętego osób, którym należy się bezpłatne wyżywienie. Tym co kwalifikuje do otrzymania bezpłatnego wyżywienia jest udział w długotrwałej akcji ratowniczej. W związku z powyższym bezpłatne wyżywienie według normy „SZ”(zasadnicza-szkolna) przysługuje w naturze oprócz strażakom PSP także członkom OSP.
Bezpłatne wyżywienie według normy „SZ”(zasadnicza-szkolna) przysługuje także członkom OSP, biorącym udział w ćwiczeniach, manewrach, szkoleniach organizowanych przez Państwową Straż Pożarną, trwających co najmniej 8 godzin oraz uczestnikom organizowanych przez Państwową Straż Pożarną ćwiczeń zgrywających, trwających co najmniej 6 godzin.
Zasadnicza norma wyżywienia określa ilość środków spożywczych przysługujących na jedną osobę w ciągu jednej doby. Składniki rzeczowe zasadniczej normy wyżywienia określa załącznik do rozporządzenia i obejmuje on m.in. pieczywo, przetwory mięsne i rybne, napoje mleczne, sery, warzywa, owoce, soki z owoców, herbatę, kawę naturalną i zbożową, cukier.
Strażacy OSP, którzy biorą udział w długotrwałych akcjach ratowniczych otrzymują pierwszy posiłek po 6 godzinach działań, w wysokości do 60% przysługującej normy wyżywienia. W przypadku przedłużenia czasu trwania akcji powyżej 8 godzin otrzymują uzupełnienie do pełnej normy wyżywienia oraz dodatek uzupełniający. Wartość całodobowego wyżywienia nie może przekroczyć wysokości normy wyżywienia uwzględniającej dodatek uzupełniający. Wyżywienie w formie suchego prowiantu można wydawać członkom OSP w sytuacjach, gdy przygotowanie gorącego posiłku jest niemożliwe, jednak nie dłużej niż przez 24 godziny. Członek OSP nie może otrzymać wyżywienia przysługującego bezpłatnie w naturze ani jego równowartości, jeżeli nie wykorzystał go w trakcie długotrwałego działania ratowniczego.
Przepisy rozporządzenia nie określają wprost kto finansuje bezpłatne wyżywienie członków OSP za udział w długotrwałych akcjach ratowniczych oraz ćwiczeniach i manewrach. W związku z tym w drodze wykładni systemowej należy wskazać, że zgodnie z art. 32 ust. 2 ustawy o ochronie przeciwpożarowej koszty zapewnienia gotowości bojowej ochotniczej straży pożarnej ponosi gmina. W związku z tym bezpłatne wyżywienie członków OSP powinna finansować gmina, na terenie której siedzibę ma dana OSP. Przy czym ustawa o ochronie przeciwpożarowej nie określa wysokości kwot jakie powinna przekazywać gmina OSP na zachowanie gotowości bojowej. Tym samym gmina może uznać, że nie posiada środków finansowych na bezpłatne wyżywienie i odmówić jego finansowania. Może także uznać, że będzie finansować bezpłatne wyżywienie, ale spowoduje to obniżenie wysokości środków finansowych przekazanych np. na sprzęt strażacki.
Materiał dzięki uprzejmości Dr Dariusz P. Kała, LexFire.pl ; Foto Waldemar Szańkowski/Strazacki.p
