Gaszenie pożarów lasów - taktyka działań ratowniczych
Lato to dla strażaka bardzo często okres wyjazdów do pożaru lasów, które są znacznym zagrożeniem w szczególności w upalne dni. Pożar lasu charakteryzuje się zazwyczaj trudnymi warunkami terenowymi, które mogą uniemożliwiać dotarcie wozów gaśniczych do całej linii ognia rozprzestrzeniającego się w różnych kierunkach i z różną intensywnością. Co więcej, ograniczone możliwości pozyskiwania wody na terenach leśnych zmuszają strażaków do stosowania wszystkich dostępnych narzędzi oraz maszyn, które mogą przyczynić się do opóźnienia rozwoju pożaru czy też jego szybszego ugaszenia.
Sprzęt podręczny jest przeznaczony do usuwania zagrożeń w zarodku. Stosowany podczas gaszenia zarośli, upraw rolniczych i mało intensywnych pożarów leśnych pokrywy gleby. Dobrze sprawdza się również do dogaszania i dozowania pożarzysk. Można podzielić go na następujące grupy:
- hydronetki, wiadra, konewki i gaśnice wodno-pianowe, przeznaczone do gaszenia poprzez wykorzystanie wody
- tłumice i gałęzie, służące czasowemu przerywaniu płomieniowego procesu palenia
- łopaty i szufle, zatrzymujące strefy spalania glebą mineralną
- motyki, grabie, siekiery i piły sprawdzające się podczas wykonywania przerw poprzez usunięcie materiałów palnych
Powyżej wymienione sprzęty są łatwe w obsłudze i skuteczne w działaniu, nie wymagają także szczególnego zaplecza technicznego oraz szkoleń.
W latach 2004-2006 w Lasach Państwowych zrealizowano pilotażowy program stosowania hydronetek i tłumic leśnych. Po ich przetestowaniu i określeniu wymagań technicznych nastąpił długo oczekiwany przełom we wprowadzeniu tego typu sprzętu na uzupełnienie baz nadleśnictw. Umiejętne posługiwanie się hydronetkami i tłumicami pozwala skutecznie ograniczać rozwój pożaru aż do czasu przybycia straży pożarnej lub gaśniczych statków powietrznych. Ratownik wyposażony w hydronetkę z zapasem 16 l wody i możliwością podania zwartego prądu wody na odległość do 7 m jest niezastąpiony w dotarciu do każdego zakątka, do którego nie zdołają dojechać nawet terenowe samochody patrolowo-gaśnicze. Jak czytamy w Przeglądzie Pożarniczym - w taktyce hydronetki i tłumice są niezastąpione podczas likwidacji zapaleń z przerzutów ognia „za plecami” działań gaśniczych.
Sprzęt gospodarczy, który jest używany np. w leśnictwie, może się przydać do dogaszania, a nawet gaszenia pożaru. Warto zwrócić uwagę na sprzęt, którym można udostępnić dojazd od obwodu pożaru lub wykonać pasy gleby zmineralizowanej jako przerwy ogniowe. Mowa tutaj m.in. o ciągniku z pługiem, glebogryzarką lub broną talerzową. Dobrym rozwiązaniem jest także wykorzystanie rozdrabniacza, którym można wykonać pasy przeciwpożarowe w trudnym terenie, bruzdy gleby zmineralizowanej, a także usunąć materiały palne.
Najlepiej sprawdzają się w takich warunkach samochody, które posiadają napęd na wszystkie osie tzn. 4 × 4 lub 6 × 6. Do tego typu zadań skuteczne są samochody zabudowane na podwoziu, które spełniają normy militarne, dzięki czemu łatwiej pokonują głębokie koleiny, wzniesienia czy luźne piaski. W Polsce bardzo rzadko produkuje się taki sprzęt. Pojazdy znajdujące się na wyposażeniu straży pożarnej nie zawsze sprawdzają się w lesie. Jednakże, dzięki poprawie stanu technicznego dróg leśnych, możliwe jest dotarcie do występujących pożarów. Niestety wozy zabudowane na podwoziu Star 266, stanowiące wyposażenie niektórych jednostek OSP, przeznaczone do działań na terenach leśnych i w górach, które były dobrze przystosowane do tego typu działań, kończą swoją służbę ze względu na wiek.
Oprócz wyżej wymieniony sprzętów, istotną kwestią jest ustalenie odpowiedniej taktyki, w celu szybkiego ugaszenia pożaru.
Taktyka gaszenia pożaru w lesie
Na szybkość rozwoju pożaru wpływają między innymi takie czynniki, jak:
- rodzaj drzewostanu
- warunki pogodowe - posucha, wilgotność ściółki, wielkość drzew, jak i również ich obsada
- wczesne zauważenie i alarmowanie jednostek ratowniczych
- drogi dojazdu itp.
Wyróżniamy następujące rodzaje pożarów lasu:
- podpowierzchniowe,
- pokrywy gleby,
- upraw rolnych,
- podszytów i podrostów,
- całkowite drzewostanu
Na co należy zwrócić uwagę podczas rozpoznania pożaru lasu?
Należy ustalić miejsce pożaru, jego nasilenie i rozmiary, drogi, kierunki i szybkość rozprzestrzeniania się, ukształtowanie i zagospodarowanie przestrzenne terenu, mogące stanowić naturalną przeszkodę dla rozszerzania się pożaru i umożliwiającą organizację akcji gaśniczej. Trzeba zwrócić uwagę na drogi dojazdu na teren pożaru i dotarcia do jego ognisk, czy na terenie pożaru nie występują inne obiekty np.: obozy, kolonie, którym pożar może zagrażać, możliwość poboru wody dla potrzeb gaśniczych, warunki atmosferyczne i ich wpływ na przebieg pożaru (siła i kierunek wiatru, wilgotność zarówno w momencie rozpoczęcia działań, jak i prognozy na najbliższy czas).
Postępowanie w przypadku pożarów podpowierzchniowych:
- po określeniu ich granic otaczamy je wykopem sięgającym poniżej złoża torfu lub murszu albo też do warstwy wody podskórnej.
Pożary pokrywy gleby:
- przy stosunkowo małym areale (do 1 ha) po początkowym natarciu frontalnym można będzie przejść do gaszenia na całym obwodzie,
- przed frontem pożaru można wykonać pas izolacyjny gleby zmineralizowanej (szer. 2-3 m) lub podać środki gaśnicze (woda ze zwilżaczem bądź ułożyć pas piany ciężkiej).
Pożary upraw, podrostów i podszytów:
- nieduże pożary gasić można sprzętem podstawowym, jak szpadle, motyki, tłumice lub też tłumiąc je świeżymi gałęziami drzew liściastych,
- przed frontem pożaru wykonać można bruzdy izolacyjne bądź położyć warstwy piany,
- po zabezpieczeniu frontu przejść można do działań oskrzydlających,
- największe efekty pracy uzyska się ze stanowisk gaśniczych ruchomych posiadających znaczne zapasy węża, co umożliwia swobodne przemieszczanie się prądownika.
Pożary całkowite drzewostanu:
- działania gaśnicze opiera się na istniejących naturalnych przerwach na drodze rozprzestrzeniania się pożaru,
- na obszarach, gdzie nie ma przerw naturalnych, wykonuje się je sztucznie, prowadząc wycinkę drzew (bądź ich przewracanie za pomocą ciężkiego sprzętu), w odległości 200–250 m przed frontem pożaru - drzewa należy przewracać w kierunku czoła pożaru,
- szerokość przerwy powinna równać się w przybliżeniu wysokości drzew - jednocześnie wykonuje się pas izolacyjny gleby zmineralizowanej o szerokości 1-2 m,
- wzdłuż przerwy rozstawia się posterunki (stanowiska gaśnicze),
- przerwę ogniową można wykonać także, podając pianę gaśniczą,
- w praktyce stosuje się natarcie z działek pojazdów będących w ruchu i wprowadzanie do akcji równolegle większych związków taktycznych,
- zapewniony musi być kontakt pomiędzy wszystkimi stanowiskami gaśniczymi i stworzona możliwość ich wycofania się
Opracowane na podstawie:
Przegląd Pożarniczy
KP PSP w Łęczycy
KG PSP
Foto: OSP w Wysokinie
